Izabela Blimel: Panie Prorektorze, proszę powiedzieć, jakie są obecnie priorytety w zakresie rozwoju i finansów Uniwersytetu Zielonogórskiego?
Dr hab. Mariusz Naczk, prof. UZ, Prorektor ds. Rozwoju i Finansów, Uniwersytet Zielonogórski: Naszym głównym celem jest obecnie stabilizacja i długofalowe wzmocnienie pozycji finansowej uczelni. W ostatnim okresie przeprowadziliśmy szczegółową analizę kondycji ekonomicznej Uniwersytetu, zidentyfikowaliśmy główne zagrożenia i wprowadziliśmy działania naprawcze. Obejmują one, m.in.: porządkowanie procedur regulacyjnych, racjonalizację kosztów i zmiany w strukturze zatrudnienia. Jednym z kluczowych wyzwań pozostaje zwiększenie udziału pracowników badawczo-dydaktycznych, co ma bezpośrednie przełożenie na wysokość subwencji ministerialnej. Wprowadziliśmy już pierwsze rozwiązania w tym zakresie, np. podwyższone pensum dla pracowników dydaktycznych, które poprawią bilans finansowy, a równocześnie wzmocnią atrakcyjność etatów badawczo-dydaktycznych. Kolejne, obecnie wprowadzane zmiany, wiążą się z opracowaniem nowych kryteriów oceny nauczycieli akademickich, które poza swoim podstawowym celem mają uczynić stanowiska badawczo – dydaktyczne bardziej atrakcyjnymi, chętniej wybieranymi przez kadrę akademicką. W konsekwencji rażąco niskich nakładów na szkolnictwo wyższe w Polsce, staramy się poprawić sytuację finansową: projektami, grantami, działalnością usługową, wsparciem instytucji zewnętrznych, współpracą z otoczeniem gospodarczym. 

Kolejnym wyzwaniem jest intensyfikacja komercjalizacji wyników badań. Naszym priorytetem jest, aby finanse Uniwersytetu tworzyły solidny fundament dla jego prorozwojowej działalności. 

Reasumując, cel podstawowy to poprawa sytuacji finansowej UZ, co w efekcie pozwoli na jeszcze bardziej dynamiczny rozwój Uczelni.

I.B.: W jakim kierunku zmierza Uniwersytet Zielonogórski w perspektywie najbliższych lat?
M.N.: Budujemy Uniwersytet nowoczesny, otwarty i konkurencyjny. Uniwersytet na drodze ewolucji musi błyskawicznie dostosowywać się do zmieniających się warunków zewnętrznych, zarówno demograficznych, politycznych oraz rynku pracy. Konieczność dostosowywania się dotyczy zarówno sfery dydaktycznej, naukowej jak i organizacyjnej. Biorąc pod uwagę minioną dekadę kierunek zmian jest bardzo widoczny. Ostatnie lata to dynamiczny rozwój kierunków medycznych na naszej Uczelni, ponieważ wśród 71 kierunków studiów do najchętniej wybieranych przez maturzystów należą medyczne kierunki studiów, zwłaszcza kierunki: lekarski (27 os. na 1 miejsce), fizjoterapia (11 os.), ratownictwo medyczne (5 os.), pielęgniarstwo (5 os.) oraz psychologia (4 os. na 1 miejsce).

Z tego też powodu zabiegamy o rozwój zaplecza infrastrukturalnego, wyposażamy katedry, zakłady i kliniki w nowoczesny sprzęt do dydaktyki i rozwijamy zaplecze badawcze. W perspektywie najbliższych lat będziemy także kłaść nacisk na internacjonalizację, cyfryzację procesów akademickich oraz komercjalizację badań naukowych. W minionym roku akademickim opracowano i przyjęto „Strategię umiędzynarodowienia Uniwersytetu Zielonogórskiego na lata 2025-2030”. Umiędzynarodowienie to przyszłościowy obszar, który będzie także przez nas rozwijany. Od stycznia br. uczestniczymy w programie Study in Poland. Nasza uczelnia została także partnerem stowarzyszonym w Uniwersytecie Europejskim EUNICE, co pozwala na aktywne uczestnictwo w międzynarodowych projektach edukacyjnych i badawczych, realizowanych w ramach konsorcjum. Realizujemy także projekty Erasmus+. W ramach wymiany akademickiej gro naszych studentów wyjechało studiować poza granicę kraju (ponad 150 naszych studentów), ale i kształciliśmy wielu studentów z całego świata (ok. 114 studentów i praktykantów). Pozyskaliśmy też dofinansowanie z Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej na kontynuowanie działalności Welcome Center – tym razem 2.0. Projekt ma na celu zwiększenie umiędzynarodowienia uczelni i jej atrakcyjności dla studentów oraz pracowników z zagranicy. Welcome Center oferuje kompleksową pomoc w zakresie zakwaterowania, formalności administracyjnych i przebiegu studiów. Zespół tworzą pracownicy posługujący się językiem angielskim, którzy pomagają w codziennych sprawach, dzięki czemu studenci zagraniczni czują się na naszej uczelni zaopiekowani. Działalność Welcome Center ma kluczowe znaczenie dla budowania pozytywnego wizerunku uczelni w środowisku międzynarodowym i stanowi ważny element strategii umiędzynarodowienia.

W minionym roku akademickim nawiązaliśmy także kolejne umowy i porozumienia bilateralne z uczelniami, m.in., z Indii, Hiszpanii, Meksyku, Wietnamu, USA, Kazachstanu, Nigerii, Ukrainy oraz Niemiec. W sumie, w ramach wszelkich umów mamy podpisanych 81 porozumień o współpracy z innymi zagranicznymi uczelniami, w tym 72 w ramach Erasmus+.

I.B.: Jakie obszary kształcenia i badań naukowych będą rozwijane w pierwszej kolejności?
M.N.: Nasze priorytety są ściśle związane, zarówno z potrzebami regionu, jak i trendami ogólnopolskimi oraz europejskimi.

Medycyna i nauki o zdrowiu

Jak już wspomniałem, rozwój Collegium Medicum pozostaje jednym z kluczowych kierunków. W ostatnich latach zainwestowaliśmy znaczne środki w infrastrukturę dydaktyczną i badawczą, m.in., w tworzone Centrum Nauk Przedklinicznych – projekt o wartości 26 mln zł, o który bezpośrednio zabiegał mój zespół oraz który osobiście nadzoruję. Nieustannie doposażamy już świetnie rozwinięte Centrum Symulacji Medycznej (CSM), aby studenci kształcili się w warunkach zbliżonych do rzeczywistych. Obok kształcenia lekarzy rozwijamy także kierunki uzupełniające, takie jak pielęgniarstwo, fizjoterapia, położnictwo, czy ratownictwo medyczne. W ten sposób odpowiadamy na realne potrzeby systemu ochrony zdrowia w Polsce i regionie.

Zielona transformacja i energetyka odnawialna

Województwo lubuskie, położone na pograniczu polsko-niemieckim, jest naturalnym miejscem do rozwoju kompetencji w zakresie transformacji energetycznej, magazynowania energii i gospodarki wodorowej. Nasze Centra Badawczo-Rozwojowe realizują projekty z zakresu OZE, efektywności energetycznej, ESG, czy śladu węglowego. Widzimy tu ogromny potencjał współpracy z biznesem i samorządami. Ponadto, współpracujemy jako partnerzy w projektach pn. Branżowe Centrum Umiejętności (BCU); w październiku br. nastąpiło otwarcie BCU „Elektryk” w Nowej Soli, które będzie kształcić młodzież z zakresu elektromobilności.

Nowe technologie i sztuczna inteligencja

Cyfryzacja, automatyzacja procesów przemysłowych i rozwój AI to kolejne strategiczne obszary. Uniwersytet Zielonogórski prowadzi badania, m.in., nad komputerowym uczeniem maszynowym, czy nowoczesnymi czujnikami diagnostycznymi. Rozwijamy też kierunki studiów związane z IT i nowymi mediami, takie jak mechatronika, inżynieria recyklingu, czy prawo i zrównoważony rozwój.

Będąc klasycznym uniwersytetem, nie zapominamy o obszarze nauk społecznych, humanistycznych i nauk o sztuce, albowiem tworzą one fundament kulturowy i społeczny, bez którego rozwój technologiczny byłby niepełny. Projekty w zakresie literatury, historii, politologii, czy nauk o bezpieczeństwie, wpisują się w tradycję Uniwersytetu i uzupełniają jego interdyscyplinarną tożsamość.

Podsumowując, chcemy być uczelnią, która łączy praktyczne przygotowanie do zawodu z nowoczesnymi badaniami i międzynarodową współpracą naukową. Nasze priorytety odzwierciedlają zarówno potrzeby rynku pracy, jak i globalne wyzwania cywilizacyjne.

I.B.: Które projekty badawcze uważa Pan za szczególnie przełomowe i perspektywiczne?

M.N.: Dzięki wsparciu zewnętrznemu nasza baza projektów badawczych systematycznie rośnie. Obecnie, na Uniwersytecie Zielonogórskim realizowanych jest 28 projektów badawczych o łącznej wartości ponad 42,2 mln zł. Ich zakres jest bardzo szeroki – od badań w obszarze medycyny (np. nowe terapie w raku jajnika, genetyka i profilaktyka nowotworów piersi, bioczujniki do diagnostyki chorób), przez energetykę i zielone technologie, aż po projekty humanistyczne i społeczne. Z perspektywy rozwoju uczelni szczególnie ważne są: projekt Centra Doskonałości Naukowej i Technologicznej, finansowany z Regionalnej Inicjatywy Doskonałości, programy w ramach Horyzontu Europa, a także duże przedsięwzięcia transgraniczne, jak Green Energy Region Sprewa–Nysa–Bóbr. To pokazuje, że nasza uczelnia łączy badania podstawowe z aplikacyjnymi i skutecznie odpowiada na potrzeby otoczenia społeczno-gospodarczego.

Należy dodać, że poza projektami badawczymi, Uniwersytet poprzez Dział Funduszy Strukturalnych, Edukacyjnych i Rozwojowych, prowadzi 12 kolejnych projektów, na łączną kwotę 48 mln zł.

I.B.: Przed jakimi najważniejszymi wyzwaniami stoi dziś Uniwersytet Zielonogórski?
M.N.: W moim przekonaniu, największym wyzwaniem jest równowaga finansowa przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu badań i dydaktyki, przy niedostatecznym finasowaniu z MNiSW. Funkcjonowanie uczelni w dobie rosnących kosztów pracy, utrzymania infrastruktury, potencjału badawczego jest ogromnym wyzwaniem finansowym dla uczelni. Mierzymy się także z kwestiami demograficznymi, starzeniem się kadry i niewystarczającą liczbą młodych pracowników naukowych. Z jednej strony mamy w swoich szeregach wybitnych naukowców światowej klasy, z drugiej zaś asystenci stanowią obecnie ok. 5% nauczyli akademickich UZ! Naszym celem jest zapewnienie odtwarzalności kadr i zwiększenie potencjału badawczego. To wyzwanie szczególnie trudne ze względu na rażąco niski poziom wynagrodzenia w edukacji wyższej: zgodnie z ostatnimi regulacjami ministerstwa asystentom proponuje się wynagrodzenie niemal równe płacy minimalnej w Polsce (różnica 0,5%)! Biorąc pod uwagę bardzo szeroki zakres obowiązków młodego adepta nauki i jego skandaliczne wręcz wynagrodzenie, młody człowiek, pomimo rozwiniętej w nim pasji naukowej podczas studiów, często wybiera konkurencyjne zatrudnienie w gospodarce. Odpływ młodej kadry jest bardzo niebezpiecznym trendem w szkolnictwie wyższym, co w efekcie może „zemścić się” na gospodarce.

Z perspektywy ostatnich lat mogę z pełnym przekonaniem stwierdzić, że Uniwersytet Zielonogórski należy do ścisłego grona liderów w zakresie działalności naukowej. Potwierdzają to znakomite wyniki ewaluacji (10 dyscyplin z Kategorią A, a pozostałe z Kategorią B+), które plasują nas wśród najlepiej ocenianych ośrodków akademickich w kraju. Uczelnia wyróżnia się nie tylko wysokim poziomem kształcenia, lecz także dynamicznym rozwojem innowacji i znaczącym wkładem w rozwój społeczno-gospodarczy regionu lubuskiego. W najbliższych latach naszym celem jest dalsze umacnianie tej pozycji oraz konsekwentne budowanie międzynarodowej rozpoznawalności Uniwersytetu — tak, aby stał się on ważnym punktem odniesienia w europejskiej przestrzeni akademickiej.

I.B.: Co powiedziałby Pan Prorektor młodym ludziom, którzy rozważają podjęcie studiów na Uniwersytecie Zielonogórskim?

M.N.: Uniwersytet Zielonogórski to uczelnia, w której student znajduje się w centrum uwagi. Wszystkie nasze działania, zarówno dydaktyczne, organizacyjne, jak i inwestycyjne, podporządkowane są temu, by proces kształcenia był nie tylko efektywny, ale też przyjazny i rozwijający. Oferujemy studentom bogaty wybór kierunków, wysoki poziom nauczania oraz warunki, które sprzyjają rozwojowi zarówno akademickiemu, jak i osobistemu.

Naszą ogromną zaletą jest indywidualne podejście do studenta. Nie jesteśmy wielką, anonimową uczelnią, gdzie student ginie w tłumie. Dla przykładu, w naszym szpitalu uniwersyteckim grupy kliniczne liczą zaledwie pięć osób, co umożliwia bezpośredni kontakt z prowadzącym, wymianę doświadczeń i naukę w duchu partnerskiej współpracy. Dzięki temu relacja mistrz–uczeń nabiera realnego znaczenia, a studenci czują się zauważeni i docenieni.

Równolegle inwestujemy w nowoczesną infrastrukturę dydaktyczną, laboratoria i centra symulacji, by umożliwić naukę w warunkach jak najbardziej zbliżonych do rzeczywistości zawodowej. Nie ograniczamy się jednak wyłącznie do nauki, ponieważ dbamy także o życie kulturalne, społeczne i bytowe studentów. Zielona Góra to miasto, które łączy zalety dużego ośrodka akademickiego z atmosferą spokoju i bliskości natury. Oferuje bogatą ofertę kulturalną, tereny rekreacyjne oraz poczucie bezpieczeństwa i wspólnoty. 

Dlatego z pełnym przekonaniem mogę powiedzieć, że Uniwersytet Zielonogórski jest miejscem, w którym warto studiować. To uczelnia, w której wiedza spotyka się z pasją, a nauka – z prawdziwą troską o człowieka.

I.B.: Serdecznie dziękuję za rozmowę i podzielenie się refleksjami na temat rozwoju Uniwersytetu Zielonogórskiego.