Izabela Blimel: Panie Prorektorze, Uniwersytet Opolski należy do średniej wielkości uczelni w Polsce. Jak ocenia Pan jego pozycję w krajowym krajobrazie akademickim i współpracę z innymi ośrodkami?

DR HAB. INŻ. RAFAŁ MATWIEJCZUK, PROF. UO, PIERWSZY ZASTĘPCA REKTORA, PROREKTOR DS. ROZWOJU I FINANSÓW:

Uniwersytet Opolski kształci obecnie około 9 000 studentów i zatrudnia ponad 1 800 pracowników. W polskich realiach akademickich oznacza to ośrodek o umiarkowanej wielkości, choć należy pamiętać, że klasyfikacje te mają charakter umowny, podobnie jak w przypadku podziału przedsiębiorstw na mikro-, małe i średnie. Nasze położenie między dużymi ośrodkami akademickimi, takimi jak Wrocław i Katowice, traktujemy nie jako ograniczenie, lecz jako atut strategiczny. Dzięki temu Uniwersytet Opolski może elastycznie reagować na potrzeby regionalnych przedsiębiorstw, organizacji i instytucji publicznych, które coraz częściej poszukują partnerów naukowych w średnich miastach, zdolnych do szybkiego wdrażania wyników badań w praktyce. Staramy się wykorzystać tę specyfikę zarówno w obszarze kształcenia, jak i w ramach współpracy nauki z biznesem. Uniwersytet Opolski uczestniczy aktywnie w dwóch regionalnych konsorcjach: dolnośląskim i śląskim, co stanowi istotny element naszej strategii rozwojowej.

Choć naturalnym elementem funkcjonowania uczelni pozostaje rywalizacja o studentów, podkreślam, że współpraca międzyuczelniana, w tym rozwijanie wspólnych kierunków studiów i projektów badawczych, jest równie istotna. Tworzenie takich inicjatyw wymaga elastyczności organizacyjnej i zaangażowania, zwłaszcza w kontekście struktury wydziałowej i instytutowej polskich uczelni. Jednocześnie współczesny paradygmat konkurencji przenika również do szkolnictwa wyższego, jednak powinien być równoważony przez nurt współpracy, szczególnie w obszarach badań, innowacji i praktycznego zastosowania wiedzy.

I.B.: Na Uniwersytecie, w ostatnich latach, wprowadzono szereg nowych inicjatyw zarządczych. Proszę opowiedzieć, czym wyróżnia się obecna struktura administracyjna uczelni?

R.M.: Obecnie Uniwersytet Opolski prowadzi działalność dydaktyczną na 12 wydziałach. Równolegle rozwijana jest działalność naukowo-badawcza, prowadzona w ramach 17 instytutów, na czele których stoją dyrektorzy. Wydziałami kierują dziekani, wspierani przez swoich zastępców oraz koordynatorów kierunków, odpowiedzialnych za jakość i rozwój poszczególnych programów kształcenia.

Taki model organizacyjny pozwala na skuteczne łączenie tradycji akademickiej z nowoczesnym zarządzaniem oraz budowanie interdyscyplinarnego potencjału badawczego, który jest fundamentem dalszego rozwoju Uniwersytetu Opolskiego.

Na większości wydziałów Uniwersytetu Opolskiego wprowadzono nową strukturę organizacyjną, która znacząco usprawniła zarządzanie. Kluczowym elementem tej zmiany było utworzenie Biur Wydziału, czyli jednostek skupiających wszystkie podstawowe funkcje administracyjne, wcześniej rozproszone w różnych jednostkach i obszarach, takich jak dziekanat, sekretariat, planowanie zajęć, czy obsługa informatyczna. Na czele każdego Biura Wydziału stoi dyrektorka, odpowiedzialna za koordynację pracy całej administracji wydziałowo-instytutowej. Obecnie funkcjonuje dziewięć takich biur. Trzy pozostałe wydziały są jeszcze w trakcie wdrażania tej struktury, jednak już teraz można powiedzieć, że rozwiązanie to sprawdza się znakomicie. W mojej ocenie stanowi ono przełom w zarządzaniu uczelnią.

Nowa organizacja pozwala na skupienie wszystkich pracowników administracyjnych w jednej jednostce, co sprzyja lepszej komunikacji i efektywności. W zależności od wielkości wydziału, w strukturze biura mogą funkcjonować kierownicy obszarów, odpowiedzialni za poszczególne sekcje. Często są to osoby, które wcześniej zarządzały dziekanatami i mają duże doświadczenie organizacyjne. Dyrektorka biura podlega bezpośrednio dziekanowi, który włącza ją w prace kolegium dziekańskiego, zapewniając sobie bieżące wsparcie administracyjne.

Warto dodać, iż wprowadzenie Biur Wydziału nie naruszyło współpracy z instytutami. W ich strukturach nadal funkcjonują sekretariaty, obsługujące dyrektorów i pracowników instytutów. Taki model gwarantuje zastępowalność i ciągłość obsługi. Można więc powiedzieć, że powstała nowoczesna administracja wydziałowo-instytutowa, która działa w ścisłej współpracy z pozostałymi jednostkami organizacyjnymi uczelni. W efekcie udało się skrócić czas obiegu dokumentów, a wewnętrzne ankiety pokazują, że pracownicy naukowi oceniają nowy model administracji jako bardziej transparentny i partnerski.

Odrębny obszar stanowi administracja kanclerska, obejmująca kluczowe działy obsługi ogólnouczelnianej, takie jak m.in.: Biuro Spraw Pracowniczych, czyli kadry, Biuro Rachuby Wynagrodzeń, czyli płace, Biuro Rachunkowości, Biuro Dydaktyki i Jakości Kształcenia, Biuro Spraw Studenckich, Biuro Zamówień Publicznych, Biuro Nauki i Obsługi Projektów, Biuro Gospodarki Nieruchomościami, Biuro Zarządzania Majątkiem, a także Biuro Kanclerza. Oprócz tego funkcjonują takie jednostki administracji kanclerskiej, jak Centrum Inwestycyjne, Centrum Nowoczesnych Technologii, Centrum Sieci i Wsparcia Technicznego oraz Uniwersyteckie Centrum Transferu Wiedzy i Technologii. Na czele tej administracji stoi Kanclerz Uniwersytetu, odpowiedzialna za jej efektywne i sprawne funkcjonowanie.

Ostatnim rodzajem administracji jest administracja rektorska, obejmująca Biuro Rektora, Biuro Finansowe oraz Gabinet Rektora.

Podsumowując, obecnie na Uniwersytecie Opolskim funkcjonują trzy poziomy administracji: rektorska, kanclerska oraz wydziałowo-instytutowa. Ich znaczenie rośnie w sposób dynamiczny, co wynika zarówno z potrzeb zarządczych i finansowych, jak i z konieczności podnoszenia kompetencji organizacyjnych oraz efektywności komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej.

Szczególne znaczenie w tym kontekście ma Strategia Rozwoju Uniwersytetu Opolskiego na lata 2021–2027, opracowana po raz pierwszy z aktywnym udziałem dziekanów i dyrektorów instytutów. Każdy z nich przygotował część poświęconą swojej jednostce, odpowiadając na zestaw kluczowych pytań, dotyczących kierunków rozwoju. W roku 2022 Senat uczelni przyjął również Strategię Umiędzynarodowienia Uniwersytetu Opolskiego, która stanowi kolejny priorytet naszej działalności.

Umiędzynarodowienie traktujemy jako proces przekrojowy, obejmujący wszystkie obszary funkcjonowania uczelni. W przeciwieństwie do największych polskich ośrodków akademickich, Uniwersytet Opolski nie posiada odrębnego prorektora ds. umiędzynarodowienia, ponieważ odpowiedzialność w tym zakresie została podzielona między wszystkich prorektorów. W moim przypadku obejmuje to szeroko rozumiany rozwój instytucjonalny, który łączy perspektywę ekonomiczną, organizacyjną i naukową.

I.B.: Jakie ważne elementy w strategii rozwoju uczelni może Pan wyróżnić? 

R.M.: W strategii rozwoju uczelni wyodrębniono pięć głównych celów strategicznych. Nie sposób omówić wszystkich szczegółowo, dlatego warto wskazać te o charakterze priorytetowym. Strategia, opracowana kilka lat temu, stanowiła wówczas próbę całościowego zdefiniowania kierunków rozwoju Uniwersytetu. Każda strategia wymaga jednak zarówno bieżącej ewaluacji, jak i elastycznego dostosowywania do zmieniających się warunków.

Jednym z kluczowych celów strategicznych było osiągnięcie pozycji lidera w regionie w zakresie kształcenia praktycznego. W systemie szkolnictwa wyższego kierunki studiów mają zasadniczo dwa profile – ogólnoakademicki i praktyczny. Na uczelni akademickiej naturalnie dominują kierunki ogólnoakademickie, związane z prowadzeniem badań naukowych i pozyskiwaniem grantów. Jednak kształcenie o profilu praktycznym ma równie istotne znaczenie, obejmuje bowiem znacznie większy wymiar zajęć realizowanych w formie praktyk zawodowych, często w bezpośrednim kontakcie z otoczeniem społeczno-gospodarczym, np. przedsiębiorstwami, czy placówkami medycznymi.

Ten cel udało się osiągnąć stosunkowo szybko. Obecnie, nie czekając na zakończenie obecnego okresu obowiązywania strategii (2021–2027), podejmujemy działania mające na celu utrzymanie zdobytych przewag konkurencyjnych. W zarządzaniu strategicznym przyjmuje się, że zdobycie przewagi to dopiero początek; równie ważne, a często trudniejsze, jest jej utrzymanie poprzez konsekwentne inwestowanie w jakość, innowacyjność i współpracę.

Równolegle z budową głównej strategii rozwoju powstawała także strategia umiędzynarodowienia, której nadano wysoki priorytet. Trzeba podkreślić, że prace nad oboma dokumentami prowadzone były w trudnym czasie pandemii COVID-19, co ograniczyło możliwości bezpośrednich konsultacji środowiskowych. Spotkania odbywały się online, a choć były merytoryczne, to jednak nie mogły zastąpić otwartej dyskusji w formie stacjonarnej. Z tego względu strategia umiędzynarodowienia powstała niejako niezależnie, lecz w pełnej spójności z dokumentem głównym.

Chciałbym podkreślić, że strategia rozwoju uczelni nie jest jedynie formalnym dokumentem, albowiem stanowi obowiązkowy element podczas wizytacji Polskiej Komisji Akredytacyjnej, która ocenia zgodność koncepcji kształcenia na poszczególnych wydziałach z ogólną strategią uczelni. Odniesienia do strategii są również niezbędne w licznych wnioskach grantowych i projektach rozwojowych, gdzie należy wykazać, w jaki sposób dane przedsięwzięcie wpisuje się w długofalowe cele Uniwersytetu.

Z kolei wspomniana już strategia umiędzynarodowienia stała się ważnym uzupełnieniem dotychczasowych działań. W nowej odsłonie strategii, której przygotowanie planowane jest w drugiej połowie 2027 roku, komponent umiędzynarodowienia zostanie już w pełni zintegrowany z dokumentem głównym. Dziś nikt nie ma wątpliwości, że Uniwersytet Opolski jest uczelnią o charakterze międzynarodowym. Współpraca zagraniczna przenika wszystkie obszary jego działalności: dydaktykę, badania naukowe, projekty wdrożeniowe i relacje z otoczeniem społeczno-gospodarczym.

I.B.: Na Uniwersytecie Opolskim ważną rolę odgrywa kierunek lekarski, proszę powiedzieć, jak doszło do jego utworzenia i jak dziś się prezentuje? 

R.M.: Jednym z kluczowych kierunków rozwoju Uniwersytetu Opolskiego w ostatnich latach było powołanie i rozwój kierunku lekarskiego, a w konsekwencji – utworzenie Wydziału Lekarskiego. Niedawno odbyła się już trzecia uroczystość wręczenia dyplomów absolwentom tego kierunku, co jest symbolicznym potwierdzeniem trwałości i dojrzałości tego przedsięwzięcia.

Powołanie kierunku lekarskiego było logicznym następstwem przyjętych wcześniej priorytetów strategicznych uczelni. Realizacja tego celu wymagała ogromnego zaangażowania zasobów – zarówno własnych, jak i zewnętrznych – oraz współpracy z licznymi partnerami instytucjonalnymi. Szczególne znaczenie miało stworzenie odpowiedniego zaplecza infrastrukturalnego. W tym kontekście warto wspomnieć o pozyskaniu środków na budowę Collegium Medicum – nowoczesnego obiektu mieszczącego się w głównej części kampusu uniwersyteckiego przy ulicy Oleskiej.

Integralnym elementem rozwoju kierunku lekarskiego było również przekształcenie Wojewódzkiego Centrum Medycznego w Uniwersytecki Szpital Kliniczny. Od momentu jego powstania organem założycielskim jest Uniwersytet Opolski, który sprawuje nadzór nad jednostką poprzez wyznaczone osoby, w tym rektora uczelni. Funkcjonowanie szpitala wspiera Rada Społeczna, będąca organem nadzorczym w rozumieniu przepisów prawa. Mam zaszczyt przewodniczyć jej pracom, a także kierować uniwersytecką Rektorską Komisją ds. Finansów, która zajmuje się nadzorem finansowo-zarządczym nad jednostkami uczelni. Posiedzenia Rady Społecznej odbywają się regularnie cztery razy w roku. Uczestniczą w nich przedstawiciele dyrekcji szpitala oraz reprezentanci środowisk zawodowych, m.in., okręgowych izb lekarskich i pielęgniarskich.

Ta współpraca ma charakter wielowymiarowy i jest niezwykle istotna dla dalszego rozwoju kierunków medycznych. Kluczowym etapem na tej drodze było włączenie w struktury Uniwersytetu Opolskiego Państwowej Medycznej Wyższej Szkoły Zawodowej w Opolu, co nastąpiło 15 lipca 2020 roku, decyzją ówczesnego kierownictwa Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Z perspektywy czasu należy ocenić to włączenie jako bardzo trafne i skuteczne.

Doświadczenia z różnych obszarów, w tym z mojej pracy naukowej, analitycznej, doradczej i projektowej w dziedzinie zarządzania pozwalają mi dostrzegać analogie między procesami konsolidacyjnymi w gospodarce, a integracją instytucji akademickich. Tak, jak w sektorze przedsiębiorstw przemysłowych, łączenie zasobów pozwala zwiększać efektywność i synergię działań, tak samo w przypadku naszej uczelni połączenie potencjałów Uniwersytetu Opolskiego i dawnej szkoły medycznej stworzyło solidne podstawy dla rozwoju nauk o zdrowiu.

W wyniku tej konsolidacji powstał Wydział Nauk o Zdrowiu, który stał się dwunastym wydziałem Uniwersytetu Opolskiego. Obecnie prowadzone jest na nim kształcenie na pięciu kierunkach: pielęgniarstwo, położnictwo, fizjoterapia, kosmetologia i dietetyka. Trzy pierwsze mają charakter stricte medyczny, natomiast dwa ostatnie – tzw. okołomedyczny. Wszystkie cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem kandydatów. Niestety, ograniczenia lokalowe, kadrowe i finansowe sprawiają, że liczba miejsc na studiach jest mniejsza, niż wynikałoby to z faktycznego zapotrzebowania rynku.

I.B.: Jakie znaczenie dla rozwoju Uniwersytetu Opolskiego mają interdyscyplinarne centra badawcze, wdrożeniowe i rozwojowe oraz współpraca między różnymi dziedzinami nauki?

R.M.: Kilka lat temu podjęto decyzję o powołaniu w strukturach uczelni wyspecjalizowanych centrów badawczych, wdrożeniowych i rozwojowych, formalnie osadzonych w Uniwersytecie. Jednym z wiodących centrów jest Międzynarodowe Centrum Badawczo-Rozwojowe dla Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego, wyposażone w nowoczesną infrastrukturę laboratoryjną i zlokalizowane w nowym budynku przy ulicy Oleskiej. Centrum to stanowi kontynuację tradycji badań rolniczych i biotechnologicznych w regionie, rozwijanych obecnie m.in. przez Instytut Inżynierii Środowiska i Biotechnologii oraz Instytut Chemii. Działalnością tego centrum kieruje dr hab. Anna Poliwoda, prof. UO, będąca na co dzień pracownikiem Instytutu Chemii UO.

Współczesna nauka opiera się na interdyscyplinarności, czyli prowadzeniu badań na styku różnych dyscyplin. Na Uniwersytecie Opolskim interdyscyplinarne projekty łączą m.in. nauki medyczne z psychologią, ekonomią czy informatyką, co pozwala na tworzenie nowoczesnych rozwiązań w dziedzinie diagnostyki i technologii medycznych. Takie podejście stało się naturalnym kierunkiem rozwoju nauki. Dziś to właśnie na pograniczu dyscyplin rodzą się prawdziwe innowacje, które stanowią podstawę trwałego rozwoju. I właśnie dlatego interdyscyplinarność traktowana jest jako strategiczny kierunek rozwoju uczelni.

Centra badawcze powoływane są sukcesywnie – nie w dużej liczbie, lecz w sposób przemyślany, z zapewnieniem solidnych podstaw merytorycznych i organizacyjnych. Obok, wspomnianego wyżej centrum, funkcjonują także jednostki z obszaru humanistyki, jak np. Centrum Badań Epok Wczesnonowożytnych, kierowane przez prof. dr. hab. Mirosława Lenarta. To ogólnopolskie przedsięwzięcie badawcze o charakterze strategicznym, wpisujące się w priorytety Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (NPRH).

Tego typu centra stanowią dziś rdzeń polityki rozwoju naukowego i wdrożeniowego uczelni. Integrują badaczy z różnych dyscyplin, tworzą przestrzeń do współpracy z partnerami krajowymi i zagranicznymi oraz umożliwiają realizację projektów, które wzmacniają innowacyjność i prestiż Uniwersytetu Opolskiego.

Obecnie trwają prace nad utworzeniem nowego Centrum Radiomonitoringu i Pomiarów Promieniotwórczości, które ma funkcjonować w strukturach Uniwersytetu Opolskiego. Inicjatywa ta została zainspirowana przez dr hab. Agnieszkę Dołhańczuk-Śródkę, prof. UO, dyrektorkę Instytutu Inżynierii Środowiska i Biotechnologii, natomiast działalnością centrum pokieruje dr hab. Daniel Janecki, prof. UO, zastępca dyrektorki ww. instytutu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, prowadzone są w Polsce systematyczne pomiary stężenia radonu w środowisku, ponieważ – m.in. w wyniku zmian klimatycznych – obserwuje się jego zwiększone nagromadzenie. W nadmiernych ilościach pierwiastek ten może stanowić zagrożenie dla zdrowia, dlatego badania w tym obszarze mają istotne znaczenie zarówno naukowe, jak i społeczne. Planowane centrum będzie miało początkowo charakter kompaktowego laboratorium badawczego, skupiającego niewielki, wyspecjalizowany zespół naukowców. Jego działalność ma koncentrować się na analizie zjawisk związanych z obecnością radonu w środowisku oraz na opracowywaniu metod ograniczania jego negatywnego wpływu.

Rozwój takich jednostek, jak centra badawcze, wdrożeniowe i rozwojowe, wpisuje się w szerszy proces transformacji modelu funkcjonowania współczesnych uczelni wyższych. Uniwersytety stają się coraz bardziej otwarte na współpracę z otoczeniem społecznym i gospodarczym, a ich struktura ewoluuje w kierunku większej elastyczności i interdyscyplinarności.

I.B.: Jakie inwestycje są planowane w ramach środków KPO? 

R.M.: Środki uzyskane w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) stanowią dla Uniwersytetu Opolskiego ważny impuls rozwojowy, zwłaszcza w zakresie kierunków medycznych oraz infrastruktury badawczo-dydaktycznej. To przedsięwzięcie ma charakter kompleksowy – jego celem jest rozwój całej uczelni, jednak w sposób szczególny wspiera ono wydziały i instytuty związane z naukami medycznymi, naukami o zdrowiu, farmacją, czy też biotechnologią medyczną.

W projektach KPO uczestniczą przede wszystkim Wydział Lekarski, Wydział Nauk o Zdrowiu, a także Wydział Chemii i Farmacji. Warto podkreślić, że na tym ostatnim od kilku lat – dokładnie od sześciu – prowadzone są studia magisterskie na kierunku farmacja. Uzyskaliśmy uprawnienia do kształcenia farmaceutów w pełnym cyklu studiów. Kierunek ten został naturalnie osadzony na Wydziale Chemii ze względu na silne zaplecze badawcze oraz wysoką jakość kształcenia w zakresie nauk chemicznych. Pierwsze dwa lata studiów na farmacji są intensywnie skoncentrowane na chemii, co doskonale wpisuje się w profil i potencjał tego wydziału.

W ramach KPO planowane są inwestycje nie tylko w infrastrukturę dydaktyczną, ale również w zaplecze kliniczne Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego (USK) w Opolu. Szpital, będący jednostką organizacyjną powiązaną z uczelnią, jest kluczowym elementem procesu kształcenia przyszłych lekarzy, a także innych specjalistów ochrony zdrowia. Wspólnie z USK podejmujemy działania na rzecz unowocześnienia infrastruktury medycznej, poprawy warunków dydaktycznych oraz rozwoju centrów naukowo-badawczych, działających przy szpitalu.

Rozwój tej współpracy ma wymiar strategiczny – szpital kliniczny, z definicji, zobowiązany jest do prowadzenia badań klinicznych. Ich realizacja w ramach wspólnych projektów z Uniwersytetem stwarza nowe możliwości pozyskiwania funduszy z agencji finansujących badania naukowe, w tym z Agencji Badań Medycznych. Takie działania umacniają pozycję Uniwersytetu Opolskiego jako ośrodka naukowo-badawczego, a zarazem wspierają rozwój szpitala i podnoszą jakość kształcenia studentów.

Nie ulega wątpliwości, że obecnie nauki medyczne i nauki o zdrowiu przeżywają dynamiczny rozwój – to ich czas. Widzimy to zarówno w zwiększonym zainteresowaniu kandydatów na studia, jak i w możliwościach finansowania badań oraz rozwoju infrastruktury.

Warto dodać, iż pozyskaliśmy także środki na inne, równie ważne inwestycje uczelniane. Przykładem jest modernizacja Biblioteki Uniwersyteckiej, na którą przeznaczono blisko 20 mln zł. Celem tej inwestycji jest nie tylko poprawa podstawowej infrastruktury technicznej, lecz także nadanie bibliotece nowoczesnego charakteru, odpowiadającego współczesnym potrzebom nauki i dydaktyki.

Kolejnym ważnym projektem jest remont jednego z czterech domów studenckich, znanego jako Spójnik. To jeden z najstarszych akademików Uniwersytetu, który w ciągu kilkunastu miesięcy zyska nowy, XXI-wieczny standard. Modernizacja domów studenckich ma duże znaczenie dla atrakcyjności uczelni, ponieważ warunki mieszkaniowe to jeden z kluczowych czynników decydujących o wyborze miejsca studiowania.

Cieszymy się, że dzięki pozyskanym środkom możemy w sposób kompleksowy rozwijać zarówno infrastrukturę dydaktyczną, badawczą, jak i socjalną, co przekłada się bezpośrednio na jakość kształcenia, komfort pracy i prestiż Uniwersytetu Opolskiego.

I.B.: Wracając do umiędzynarodowienia Uczelni, dlaczego jest tak ważne? 

R.M.: W obszarze umiędzynarodowienia i współpracy akademickiej tzw. sojusz FORTHEM stanowi jeden z kluczowych elementów strategii rozwoju Uniwersytetu Opolskiego. Jest to sojusz uniwersytetów europejskich, finansowany ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu Erasmus+. Uniwersytet Opolski znalazł się w gronie pierwszych polskich uczelni, które przystąpiły do tego typu partnerstwa – obok Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Gdańskiego.

Konsorcjum FORTHEM tworzy obecnie dziewięć uniwersytetów partnerskich z różnych krajów Europy: University of Burgundy, Johannes Gutenberg University Mainz, Lucian Blaga University of Sibiu, University of Agder, University of Jyväskylä, University of Latvia, University of Palermo, University of Valencia oraz Uniwersytet Opolski. Celem FORTHEM jest integracja działań akademickich i naukowych w obszarze kształcenia, badań oraz rozwoju społecznego. Początkowo główny nacisk kładziono na podnoszenie jakości dydaktyki oraz kompetencji nauczycieli akademickich, zgodnie z założeniami programu Erasmus+. W drugiej fazie realizacji sojuszu działania zostały rozszerzone o komponenty badawcze, wdrożeniowe i rozwojowe, co czyni współpracę znacznie bardziej kompleksową.

Uniwersytet Opolski pełni w tym sojuszu ważną rolę, ponieważ w 2026 roku obejmie prezydencję FORTHEM, co jest dowodem uznania dla zaangażowania i jakości realizowanych działań. W ramach przygotowań do tego wydarzenia planowana jest duża konferencja międzynarodowa, która odbędzie się w Opolu w kwietniu 2026 r. Wezmą w niej udział rektorzy oraz przedstawiciele wszystkich uczelni partnerskich. Równolegle z konferencją rektorską odbędzie się spotkanie przedstawicieli społeczności studenckiej pod roboczym tytułem “Student Influencers”, w którym uczestniczyć będą reprezentanci samorządów, kół naukowych i organizacji studenckich z dziewięciu uniwersytetów należących do sojuszu.

Dodatkowym wzmocnieniem współpracy jest projekt finansowany przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA), w ramach programu Wsparcie Uniwersytetów Europejskich, którym mam zaszczyt kierować. Projekt ten umożliwia realizację działań, które nie są objęte finansowaniem ze środków Komisji Europejskiej, a które mają kluczowe znaczenie dla rozwoju dydaktyki, badań oraz umiędzynarodowienia, istotnie wspierając funkcjonowanie Uniwersytetu Opolskiego w sojuszu FORTHEM. Instytucjonalnie, działalność ta osadzona jest w Centrum FORTHEM, będącym jednostką koordynującą wszystkie aktywności na powyższym polu, kierowaną przez dr Barbarę Curyło.

Warto podkreślić, że umiędzynarodowienie działalności Uniwersytetu Opolskiego wykracza poza ramy samego sojuszu FORTHEM. Obejmuje ono szerokie uczestnictwo pracowników naukowych i administracyjnych w programach mobilności Erasmus+, aktywność w międzynarodowych projektach badawczych oraz rozwój współpracy z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. W przeszłości Uniwersytet Opolski należał do krajowych liderów pod względem liczby mobilności w relacji do liczby zatrudnionych pracowników, co świadczy o wysokim poziomie zaangażowania społeczności akademickiej w działania międzynarodowe.

Dzięki tym inicjatywom uczelnia umacnia swoją pozycję w europejskiej przestrzeni badawczej i edukacyjnej. Ponadto, w 2024 roku Uniwersytet Opolski uzyskał status European University, a także prestiżowe wyróżnienie HR Excellence in Research, przyznawane przez Komisję Europejską za wysokie standardy w zakresie prowadzenia badań naukowych i polityki kadrowej.

Podsumowując, można powiedzieć, że zarówno pojedyncze uczelnie – takie jak Uniwersytet Opolski – jak i większe struktury, w tym sojusze uniwersytetów europejskich, stanowią integralne elementy Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Edukacyjnego. Wspólnie tworzą one przestrzeń współpracy naukowej, badawczej i rozwojowej, która pozwala Europie utrzymywać silną pozycję w globalnej rywalizacji.

W moim przekonaniu, Uniwersytet Opolski dąży do aktywnego uczestnictwa w tym procesie, ponieważ to właśnie europejska wspólnota akademicka współtworzy potencjał kontynentu, konkurującego ze Stanami Zjednoczonymi, Chinami, Indiami, czy krajami zrzeszonymi w Stowarzyszeniu Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). Dynamiczny rozwój takich państw, jak Indonezja, Malezja, Singapur, czy Filipiny, potwierdza, że współczesna nauka i gospodarka funkcjonują w wymiarze globalnym, a udział w tej globalnej przestrzeni wymaga otwartości, współpracy i umiędzynarodowienia.

Dlatego właśnie umiędzynarodowienie stanowi jeden z kluczowych priorytetów strategii rozwoju Uniwersytetu Opolskiego. Uczelnia konsekwentnie buduje relacje nie tylko w ramach Unii Europejskiej, lecz również poza jej granicami, rozwijając współpracę naukową, dydaktyczną i organizacyjną z partnerami z całego świata. Decyzja Wielkiej Brytanii o opuszczeniu Unii Europejskiej nie zmienia faktu, że współpraca z ośrodkami brytyjskimi oraz z innymi partnerami spoza UE pozostaje ważnym i perspektywicznym kierunkiem działań.

Utrzymanie i rozwój międzynarodowych powiązań akademickich jest niezbędnym warunkiem wzmacniania konkurencyjności Europy – zarówno w nauce, jak i w gospodarce. Uniwersytet Opolski, włączając się w te procesy, przyczynia się do budowy nowoczesnej, otwartej i innowacyjnej wspólnoty akademickiej, zdolnej sprostać wyzwaniom globalnego świata.

I.B.: O jakich jeszcze ważnych inicjatywach na uczelni chciałby Pan wspomnieć? 

R.M.: W poprzedniej kadencji powołaliśmy Fundację Uniwersytetu Opolskiego, która pełni dziś niezwykle istotną rolę we wspieraniu uczelni w wielu obszarach jej działalności. Fundacja stanowi przestrzeń współpracy z otoczeniem społecznym i gospodarczym, umożliwiając realizację inicjatyw, które nie zawsze mogą być prowadzone bezpośrednio przez uczelnię. Dzięki niej powstają, m.in., programy stypendialne, takie jak Stypendium Primus, finansowane przez instytucje i przedsiębiorstwa, współpracujące z Uniwersytetem.

Fundacja angażuje się również w działalność naukową i społeczną – organizuje kongresy, konferencje oraz wydarzenia o charakterze edukacyjnym i kulturalnym, w tym prestiżowy Kongres ESG. Jej siedziba mieści się w tzw. Villa Academica – zabytkowym budynku na opolskiej Wyspie Pasiece, który mimo trudnych losów, m.in. powodzi z 1997 roku, stał się dziś symbolicznym miejscem spotkań świata nauki, kultury i biznesu.

Choć w działalność fundacji zaangażowanych jest zaledwie kilka osób, jej znaczenie dla uczelni jest ogromne. Wspiera ona działania promujące ideę społecznej odpowiedzialności nauki, współpracuje z organizacjami charytatywnymi i pozarządowymi, a także integruje środowisko akademickie z lokalną społecznością. Uniwersytet Opolski stara się być obecny nie tylko w przestrzeni naukowej, lecz również w życiu publicznym – w strukturach samorządowych, gospodarczych i kulturalnych regionu.

W ostatnich miesiącach uczelnia aktywnie uczestniczy w konsultacjach Strategii Rozwoju Miasta Opola, w której jednym z kluczowych priorytetów jest wizja Opola jako miasta akademickiego. To niezwykle ważny kierunek, bo bez wyraźnej obecności środowiska akademickiego w życiu miasta trudno mówić o jego zrównoważonym i dynamicznym rozwoju. Współpraca uczelni z władzami samorządowymi, instytucjami publicznymi i sektorem prywatnym przynosi konkretne efekty – zarówno w sferze badań, jak i w jakości kształcenia czy promocji regionu.

Warto podkreślić również międzynarodową i społeczną aktywność uczelni. W listopadzie br. planowane jest spotkanie opolskiego oddziału Lions Club International, jednej z najbardziej rozpoznawalnych organizacji dobroczynnych na świecie, które odbędzie się w murach Uniwersytetu. To wydarzenie symbolicznie podkreśla rolę uczelni jako miejsca dialogu, otwartości i społecznej odpowiedzialności.

Wszystkie te działania – naukowe, edukacyjne, społeczne i kulturalne – tworzą wspólny obraz uczelni nowoczesnej, zaangażowanej i świadomej swojej misji. Uniwersytet Opolski to wspólnota dwunastu wydziałów oraz siedemnastu instytutów, z których każdy wnosi istotny wkład w rozwój nauki i regionu. Nie można wartościować ich znaczenia, kierując się wyłącznie chwilowymi trendami, czy samą popularnością kierunków studiów. Choć dziś duże zainteresowanie budzą kierunki takie, jak m.in. kierunek lekarski, pielęgniarstwo, prawo, filologia angielska, informatyka, fizjoterapia, biotechnologia medyczna, finanse i rachunkowość, czy psychologia, to prawdziwa siła uczelni tkwi w jej różnorodności – w synergii nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych, ścisłych i technicznych.

Uczelnia to nie tylko miejsce zdobywania wiedzy, lecz także przestrzeń, w której kształtuje się postawy, buduje kapitał społeczny i tworzy fundamenty dla przyszłości regionu. Naszym celem jest rozwój, ale też obecność – widoczna, odpowiedzialna i autentyczna – w życiu miasta, kraju i świata. To również instytucja, która kształtuje regionalną tożsamość i współtworzy kulturę otwartości. Uniwersytet Opolski coraz częściej staje się miejscem debat o przyszłości Polski i Europy, roli nauki i odpowiedzialności społecznej uczonych.

I.B.: Serdecznie dziękuję za inspirującą rozmowę i za podzielenie się refleksjami na temat roli Uniwersytetu Opolskiego w rozwoju nauki, współpracy z biznesem i budowaniu międzynarodowej pozycji polskich uczelni. Pańskie spostrzeżenia pokazują, jak ważne jest myślenie strategiczne, otwartość na innowacje i konsekwentne łączenie nauki z praktyką.

R.M.: Dziękuję bardzo za rozmowę.