dr hab. Elżbieta Wilk-Woźniak prof. IOP PAN

Dyrektor Instytutu

Instytut Ochrony Przyrody PAN jest placówką naukową, zajmującą się biologią konserwatorską i jest jedną z nielicznych tego typu jednostek naukowych w Europie. Celem prowadzonych badań naukowych jest zdobycie wiedzy naukowej i w jej oparciu wypracowanie rozwiązań, które będą służyły ochronie przyrody. Naszym celem jest dokumentowanie stanu i zagrożeń dla różnorodności biologicznej, wdrażanie wyników badań naukowych do praktyki, ich upowszechnianie i edukacja.

Strategia rozwoju Instytutu polega na:

• ciągłym wzmacnianiu pozycji instytutu i badań tu prowadzonych,
• rozwoju grup badawczych wokół mocnych liderów naukowych,
• rozwoju kariery naukowej pracowników na poziomie międzynarodowym,
• rozwoju współpracy międzynarodowej i krajowej,
• tworzenie rozwiązań służących ochronie przyrody na podstawie wyników badań naukowych,
• rozpowszechnianie wyników badań w gremiach naukowych, ale także popularyzowanie ich poprzez prowadzenie edukacji

Najważniejsze cele:

• prowadzenie wysokiej jakości badań naukowych na poziomie międzynarodowym czemu ma służyć rozwój współpracy międzynarodowej poprzez pozyskiwanie projektów międzynarodowych i krajowych, zatrudnianie do ich realizacji naukowców zagranicznych, staże i wyjazdy studyjne pracowników do instytucji naukowych w których prowadzone są badania naukowe wysokiej jakości i gdzie obowiązują wysokie standardy pracy naukowej, prowadzenie doktoratów doktorantów zagranicznych, propozycje odbywania staży i prowadzenia badań w zespołach instytutu dla osób spoza IOP (krajowych i zagranicznych),
• wzmacnianie rozpowszechniania wyników badań naukowych poprzez publikowanie ich w czasopismach naukowych o najwyższym indeksie cytowań,
• udział w przedsięwzięciach aplikacyjnych najważniejszych dla ochrony różnorodności biologicznej i geologicznej, tworzenie propozycji działań pozwalających na rozwiązywanie konfliktów powstających na styku ludzie-ochrona przyrody,
• zachowanie i rozwój interdyscyplinarności badań,
• stworzenie godnych warunków finansowych i lokalowych do prowadzenia badań naukowych,
• upowszechnianie osiągnięć naukowych i ich znaczenia społecznego  w mediach

Atuty i osiągnięcia Instytutu

• kategoria A,
• posiadanie logo HR Excellence,
• granty i projektów naukowych i aplikacyjne finansowane przez NCN, NCBiR, UE, German Academic Exchange Service (DAAD), Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, Parki Narodowe, Komisję Europejską – Dyrekcję Generalną ds. Środowiska, Szwajcarsko-Polski Program Współpracy, Fundusze Polsko-Norweskie, Ministerstwo Środowiska – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko i inne,
• jedna z najwyższych pozycji w liczbie publikacji naukowych w przeliczeniu na pracownika naukowego w czasopismach o wysokim indeksie cytowań,
• publikacje w czasopismach najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych przez naukowców: Science, Global Change Biology, Trends in Ecology & Evolution i innych,
• wdrażaniem wyników badań do praktyki,
• młodą kadrą pracowniczą,
• zatrudnianiem zagranicznych pracowników naukowych,
• obecnością doktorantów zagranicznych,
• mobilnością pracowników naukowych,
• prowadzeniem badań interdyscyplinarnych z zakresu biologii, geologii, geografii, socjologii,
• prowadzeniem badań naukowych we współpracy międzynarodowej i krajowej w Polsce, krajach Europejskich, na Antarktydzie, w Azji, w Australii,
• stypendia Marii Curie,
• stypendium MNiSW dla Wybitnych Młodych Naukowców,
• stypendium Fundacji na Recz Nauki Polskiej

Projekty realizowane w Instytucie.

Struktura Instytutu:

Zakład Ochrony Fauny, Zakład Ochrony Ekosystemów, Zakład Geoochrony, Zakład Bioróżnorodności, Zakład Biologii Wód im. K. Starmacha, Zespół badawczy „Ekologia integracyjna i stosowana”, Centrum Badań i Ochrony Roślin Górskich, Centrum Natura 2000

Instytut posiada stację badawczą w Zakopanym i prowadzi Górski Ogród Botaniczny w Zakopanym.

Kierunki rozwoju:

• Rozwój współpracy krajowej i międzynarodowej, bo to gwarantuje rozwój indywidualny i całego instytutu, pozwala na poszerzenie swoich horyzontów, rozumienia świata, stawiania pytań, otwartość, ciekawość, kreatywność, poszukiwanie i poznanie nowych rozwiązań i metod badawczych, możliwość współpracy w różnych zespołach badawczych; transfer wiedzy do Polski i do instytutu; rozpoznawalność instytutu i badań tu prowadzonych w świecie.
• Promowanie doktorantów, młodych pracowników naukowych przy równoczesnym wspomaganiu i motywowaniu starszych pracowników tak aby istniał system UCZEŃ-MISTRZ wzajemnie się wspomagający: uczeń dający energię a mistrz wiedzę i doświadczenie.
• Rozwój kreatywności i mobilności pracowników.
• Pomoc administracyjna.
• Polepszenie bazy lokalowej, przestrzeni laboratoryjnej i sprzętowej, finansowej

Współpraca z otoczeniem i gospodarką:

– prowadzenie ogólnokrajowego monitoringu w zakresie programu Natura 2000;

– monitoring zbiornika wody pitnej dla Krakowa (Zbiornik Dobczycki) od początku jego istnienia ze szczególnym uwzględnieniem obecności zakwitów sinicowych; stworzenie podstaw zarządzania gospodarką rybacką z uwzględnieniem metody biomanipulacji;

– Opracowanie mechanizmu uwolnienia rzeki na przykładzie Białej Tarnowskiej. Istniejące konflikty na styku ochrona przyrody – człowiek wymagają odpowiedniego opracowania propozycji pozwalających na nowatorskie i konserwatorskie podejście do ochrony przyrody przy równoczesnym zapewnieniu realizacji potrzeb miejscowej ludności. Przykładem takiego działania jest opracowanie unikalnego w Polsce mechanizmu uwolnienia rzeki (Biała Tarnowska). W korycie Białej oraz w strefie nadbrzeżnej znajduje się szereg barier utrudniających lub uniemożliwiających migracje organizmów wodnych i lądowych związanych z wodą. Oddziaływania barier migracyjnych na populacje organizmów żywych powodują początkowo zaburzenia struktury wiekowej populacji, a następnie stopniową redukcję jej liczebności, aż do całkowitego wymarcia. Dla zachowania zagrożonych wymarciem gatunków nie wystarczy więc przywrócenie ciągłości korytarza ekologicznego lecz należy także odtworzyć niezbędne do życia siedliska oraz zwiększyć liczebność zagrożonych populacji zwierząt i roślin np. poprzez zarybienia, rekolonizację lub nasadzenia. Projekt udrożnienia korytarza ekologicznego doliny rzeki Białej Tarnowskiej został zaplanowany jako kompleksowe działania dla różnych grup zwierząt. Opracowany mechanizm uwolnienia rzeki zakłada: usunięcie barier migracyjnych dla organizmów wodnych w Białej Tarnowskiej; reintrodukcję łososia; wyznaczenie korytarza swobodnej migracji rzeki i stworzenie warunków do jego funkcjonowania; restytucję ciągłości populacji płazów w dolinie rzeki; przywrócenie integralności zasięgu populacji małży; renaturyzację lasów i zarośli łęgowych oraz roślinności kamieńców rzeki oraz podjęcie działań zwiększających świadomość społeczną. Opracowanie jest efektem projektu aplikacyjnego potwierdzonego w części aplikacyjnej.

– tworzenie merytorycznych podstaw rozwiązywania problemów gatunków inwazyjnych oraz problemów powstających na styku ochrona przyrody-zaspokojenie potrzeb ludzkich;

– współpraca z organami administracji państwowej;

– obecność w Małopolskim Klastrze Wodnym, tworzenie podstaw rozwiązań służących ochronie środowiska wodnego oraz kształtowania postaw proekologicznych dzieci i młodzieży poprzez edukację.

Redakcja czasopisma Nauka i Biznes dziękuje Dyrekcji Instytutu  za przygotowanie artykułu.

Instytut Ochrony Przyrody PAN

Adama Mickiewicza 33

31-120 Kraków

tel. 12 3703548

www.iop.krakow.pl