Izabela Blimel: Panie Dziekanie, proszę powiedzieć, jaka jest charakterystyka Państwa wydziału? Jakie są jego główne obszary działalności naukowej i dydaktycznej?

Prof. dr hab. inż. Krzysztof Nowacki, Dziekan Wydziału Inżynierii Materiałowej Politechniki Śląskiej: Na naszym Wydziale zatrudnionych jest 77 pracowników naukowych oraz naukowo-dydaktycznych. Każdy z pracowników specjalizuje się w określonym obszarze badawczym i dydaktycznym, a prowadzone przez nas prace koncentrują się wokół czterech Katedr.

Pierwszą z czterech katedr jest Katedra Inżynierii Produkcji, której działalność obejmuje szeroki zakres zagadnień związanych z organizacją systemów produkcyjnych, logistyką, bezpieczeństwem pracy oraz aspektami środowiskowymi i innymi kluczowymi elementami organizacji procesów przemysłowych.

Niedawno uroczyście otworzyliśmy nowe laboratorium Lean Manufacturing i Organizacji Produkcji, będące owocem wieloletniej współpracy naszego wydziału z firmą Brembo – światowym liderem w produkcji układów hamulcowych i patronem kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji. Brembo Polska S.A., będące częścią globalnego koncernu, jest doskonale znane w świecie motoryzacji jako dostawca zaawansowanych technologicznie rozwiązań stosowanych m.in. w bolidach Formuły 1, pojazdach rajdowych oraz samochodach wyczynowych.

Nowe laboratorium to rozwinięcie i unowocześnienie wcześniejszego projektu. Przeszło kompleksową reorganizację i zostało wyposażone w innowacyjne rozwiązania technologiczne dostarczone przez firmę Brembo. W jego ramach będziemy koncentrować się na projektowaniu, organizacji i optymalizacji procesów produkcyjnych – od surowców wejściowych po gotowe wyroby, niezależnie od branży czy specyfiki produktu. Jest to dla nas niezwykle istotny krok w dalszym rozwoju zarówno katedry, jak i całego wydziału.

Drugim kluczowym obszarem działalności naszego wydziału jest Katedra Recyklingu i Metalurgii, która w ostatnich latach przeszła znaczącą transformację. Jej korzenie sięgają klasycznej metalurgii ekstrakcyjnej, jednak dynamiczne zmiany zachodzące w przemyśle i technologii wymuszają nowe podejście. Obecnie koncentrujemy się na nowoczesnych, proekologicznych technologiach, ze szczególnym uwzględnieniem odzysku metali – w tym metali rzadkich – zarówno metodami tradycyjnymi, jak i bardziej zaawansowanymi, takimi jak biometalurgia.

Zakres badań prowadzonych w katedrze obejmuje również modelowanie procesów fizycznych i numerycznych, zwłaszcza tych związanych z przepływem mediów, głównie cieczy, które odgrywają kluczową rolę w przemyśle metalurgicznym. Ze względu na wysokie koszty i techniczne ograniczenia, takie jak wysokie temperatury, wiele eksperymentów jest trudnych do przeprowadzenia w skali przemysłowej. Dlatego kładziemy duży nacisk na modelowanie fizyczne i komputerowe, które pozwala odwzorować rzeczywiste procesy w sposób precyzyjny i kontrolowany.

Dysponujemy nowoczesnym zapleczem badawczym, umożliwiającym modelowanie niemal wszystkich kluczowych procesów metalurgicznych – zarówno w skali laboratoryjnej, jak i cyfrowej. Istotną częścią naszych badań jest również problematyka korozji, w tym korozji wysokotemperaturowej i chemicznej, co ma ogromne znaczenie dla trwałości i niezawodności materiałów stosowanych w przemyśle.

Podsumowując, Katedra Recyklingu i Metalurgii łączy tradycję z nowoczesnością, koncentrując się na odzysku surowców, modelowaniu procesów oraz badaniach nad odpornością materiałów na korozję. Dążymy do wdrażania innowacyjnych i ekologicznych rozwiązań, które odpowiadają na wyzwania współczesnego przemysłu.

Trzeci obszar działalności naszego wydziału to Katedra Technologii Materiałowych, która zajmuje się niemal wszystkimi rodzajami materiałów inżynierskich. Nasze prace obejmują badania i rozwój materiałów metalicznych, w tym stopów metali, materiałów ceramicznych oraz materiałów kompozytowych. W przypadku kompozytów skupiamy się zarówno na tych opartych na tworzywach sztucznych, jak i na kompozytach metalowych.

W obszarze kompozytów metalowych możemy pochwalić się znaczącymi sukcesami. Patenty i wynalazki naszych pracowników zdobywają uznanie na licznych targach i wystawach naukowych. Ostatnim tego typu wyróżnieniem była nagroda zdobyta w październiku 2024 r. na międzynarodowej ekspozycji za innowacyjną technologię produkcji tłoka z wykorzystaniem kompozytów metalowych.

Katedra Technologii Materiałowych – to kluczowe miejsce, w którym łączymy badania nad nowoczesnymi materiałami z ich praktycznym zastosowaniem, przyczyniając się do postępu technologicznego w różnych gałęziach przemysłu.

Nie można pominąć istotnego obszaru, jakim jest Inżynieria Powierzchni, czyli nakładanie warstw wierzchnich na elementy w celu nadania im pożądanych właściwości. W tej dziedzinie nasz wydział ma bogate doświadczenie oraz silną współpracę z przemysłem, zwłaszcza z firmami zlokalizowanymi w Dolinie Lotniczej wokół Rzeszowa.

Możemy pochwalić się zaawansowaną współpracą z globalnymi liderami, takimi jak Pratt & Whitney, co jest dowodem uznania dla naszej wiedzy i technologii. Realizowaliśmy z tymi firmami wiele projektów badawczo-rozwojowych, a w planach mamy kolejne, duże przedsięwzięcia, w tym międzynarodowe projekty badawcze.

Dzięki tej współpracy uczestniczymy w rozwoju zaawansowanych technologii materiałowych stosowanych w przemyśle lotniczym, co znacząco wzmacnia naszą pozycję w nauce i w praktyce przemysłowej.

Czwartym kluczowym obszarem działalności naszego wydziału jest Katedra Informatyki Przemysłowej, która koncentruje się na wykorzystaniu zaawansowanych rozwiązań informatycznych w przemyśle. Odpowiada tym samym na rosnące potrzeby naszych partnerów biznesowych oraz wymagania rynku pracy wobec przyszłych absolwentów.

Zakres działalności katedry obejmuje m.in.:

• Sztuczną inteligencję i jej zastosowania w przemyśle,
• Cyberbezpieczeństwo, kluczowe dla ochrony systemów przemysłowych,
• Automatyzację procesów produkcyjnych,
• Programowanie komputerów i robotów wykorzystywanych w nowoczesnych zakładach produkcyjnych.

Informatyka przemysłowa to niezwykle dynamicznie rozwijająca się dziedzina, która stale ewoluuje w odpowiedzi na zmieniające się technologie i potrzeby rynku. Dlatego nieustannie aktualizujemy naszą działalność, dostosowując ją do najnowszych trendów technologicznych oraz wyzwań stojących przed współczesnym przemysłem.

I.B.: Jakie jeszcze czynniki świadczą o unikatowości wydziału? 

K.N.: Zarówno polska, jak i globalna gospodarka od ponad dekady przechodzi intensywną transformację określaną mianem Czwartej Rewolucji Przemysłowej. Kluczowym elementem tego procesu jest efektywne zarządzanie danymi oraz wdrażanie inteligentnych systemów, które umożliwiają automatyzację i optymalizację procesów przemysłowych. Przemysł 4.0 opiera się na szeregu zaawansowanych technologii, wśród których istotną rolę odgrywają rozwiązania cyfrowe, takie jak rzeczywistość wirtualna (VR) i rozszerzona (AR).

W odpowiedzi na te wyzwania na naszym wydziale powstało nowoczesne laboratorium rzeczywistości wirtualnej, stworzone we współpracy z firmą FlexSim – amerykańskim liderem w tej dziedzinie. Laboratorium to umożliwia projektowanie i optymalizację procesów technologicznych w środowisku cyfrowym. Studenci mogą w nim przeprowadzać pełną symulację procesów produkcyjnych – od etapu projektowania w systemach CAD po przeniesienie modelu do rzeczywistości wirtualnej. Dzięki wykorzystaniu gogli VR mogą dosłownie „wejść” do zaprojektowanej fabryki, analizować jej układ i funkcjonalność oraz na bieżąco wprowadzać niezbędne korekty.

Takie rozwiązania nie tylko zwiększają efektywność kształcenia, ale także przygotowują naszych absolwentów do pracy w nowoczesnym przemyśle, gdzie umiejętność korzystania z technologii cyfrowych staje się standardem.

I.B.: Wracając do zagadnienia informatyki przemysłowej, jak odbywa się kształcenie studentów w tym obszarze?   

K.N.: Naszym priorytetem jest kształcenie specjalistów, którzy będą pełnić rolę swoistych „łączników” między klasyczną informatyką a inżynierią procesową. Oczekuje się od nich nie tylko umiejętności zarządzania infrastrukturą informatyczną w przemyśle, ale także wspierania inżynierów procesowych w optymalizacji i cyfryzacji procesów produkcyjnych. Z tego powodu nasz program kształcenia kładzie szczególny nacisk na technologie przemysłowe oraz specjalistyczne języki programowania, dostosowane do potrzeb sektora, zamiast klasycznych rozwiązań stosowanych w tradycyjnej informatyce.

Naszym celem jest dostarczanie studentom kompetencji odpowiadających aktualnym wymaganiom rynku pracy, co przynosi wymierne efekty. Przez pewien czas mierzyliśmy się z wyzwaniem polegającym na niewielkim zainteresowaniu absolwentów studiów pierwszego stopnia na kierunku Informatyka Przemysłowa kontynuowaniem nauki na poziomie magisterskim. Nie wynikało to jednak z jakości programu – który pozostawał niezmiennie wysoki – lecz z faktu, że wielu studentów podejmowało pracę zawodową już na drugim lub trzecim roku studiów, często w pełnym wymiarze godzin. W ostatnich dwóch–trzech latach obserwujemy jednak pozytywną zmianę – liczba kandydatów na studia drugiego stopnia, zarówno spośród naszych absolwentów, jak i osób z innych uczelni, systematycznie rośnie.

Informatyka Przemysłowa to kierunek, który cieszy się dużym zainteresowaniem zarówno wśród studentów, jak i pracodawców. Jego profil praktyczny zakłada obowiązkowy, semestralny program praktyk w zakładach przemysłowych lub firmach z sektora IT, co pozwala studentom na bezpośrednie zastosowanie zdobytej wiedzy i ułatwia im wejście na rynek pracy.

Warto podkreślić, że Informatyka Przemysłowa nie jest klasycznym kierunkiem informatycznym – jej program jest ściśle powiązany z przemysłem i koncentruje się na praktycznych zastosowaniach technologii cyfrowych w procesach produkcyjnych. Takie podejście charakteryzuje wszystkie kierunki prowadzone na naszym wydziale: Inżynierię Materiałową, Zarządzanie i Inżynierię Produkcji oraz właśnie Informatykę Przemysłową, co sprawia, że nasi absolwenci są doskonale przygotowani do pracy w dynamicznie rozwijającym się środowisku przemysłowym.

I.B.: Jakie kierunki studiów  są w ofercie edukacyjnej wydziału?  

K.N.: Nasze programy studiów są na bieżąco konsultowane z przedstawicielami przemysłu, aby jak najlepiej odpowiadały aktualnym potrzebom rynku i zapewniały absolwentom kompetencje niezbędne na początku ich kariery zawodowej. Mamy jednak świadomość, że świat dynamicznie się zmienia, a wiedza oraz umiejętności wymagają nieustannego aktualizowania. Współczesna gospodarka i społeczeństwo stawiają przed uczelniami wyzwanie elastyczności oraz ciągłej ewolucji programów kształcenia.

Naszym priorytetem jest wszechstronne przygotowanie absolwentów do pracy w nowoczesnym przemyśle. Na kierunku Inżynieria Materiałowa studenci zdobywają wiedzę o różnorodnych materiałach – od tradycyjnej stali, będącej podstawowym materiałem konstrukcyjnym, po zaawansowane ceramiki i kompozyty, które znajdują zastosowanie w nowoczesnych technologiach. Każde przedsiębiorstwo rozpoczyna proces produkcji od surowców, przekształcając je w gotowe produkty. Dlatego kluczowym celem kształcenia jest nauczenie studentów właściwego doboru materiałów, kształtowania ich właściwości oraz projektowania technologii ich przetwarzania.

Kierunek Zarządzanie i Inżynieria Produkcji koncentruje się na projektowaniu, organizacji i optymalizacji procesów produkcyjnych. Absolwenci tego kierunku są przygotowani do zarządzania całym cyklem produkcyjnym – od momentu wejścia surowców do zakładu, aż po uzyskanie finalnego produktu, przy jednoczesnym uwzględnieniu efektywności, jakości i aspektów środowiskowych.

Trzecim oferowanym przez nas kierunkiem jest Informatyka Przemysłowa, mająca profil praktyczny. Program kształcenia obejmuje zagadnienia związane z cyfryzacją i automatyzacją procesów przemysłowych, cyberbezpieczeństwem oraz zapewnieniem funkcjonalności systemów IT w przemyśle. W dobie Przemysłu 4.0 cyfrowa transformacja i automatyzacja fabryk stają się kluczowymi elementami rozwoju przedsiębiorstw. Choć różne firmy znajdują się na różnych etapach tego procesu, kierunek ten jest nieunikniony. Naszym celem jest przygotowanie absolwentów do aktywnego wspierania przedsiębiorstw w tej ewolucji i skutecznego wdrażania nowoczesnych rozwiązań cyfrowych.

I.B.: Czy planowane są nowe kierunki na wydziale? 

K.N.: Tak, w roku akademickim 2025/2026 uruchomimy nasz czwarty kierunek kształcenia – Zielone Technologie, który odpowiada na rosnące potrzeby współczesnego rynku oraz oczekiwania przedsiębiorców. To dziedzina, w której kluczowe znaczenie mają zagadnienia związane z ochroną środowiska i wdrażaniem zrównoważonych, ekologicznych rozwiązań w przemyśle. Chcemy, aby nasi absolwenci byli przygotowani do podejmowania wyzwań wynikających z coraz bardziej restrykcyjnych wymagań dotyczących zrównoważonego rozwoju.

Kierunek Zielone Technologie doskonale wpisuje się w potrzeby globalnej transformacji energetycznej i ekologicznej. Podczas gdy część krajów europejskich z powodzeniem przeszła już znaczące etapy tego procesu, Polska wciąż stoi przed wieloma wyzwaniami wymagającymi intensywnych działań zarówno ze strony przemysłu, jak i społeczeństwa. Naszym celem jest kształcenie specjalistów, którzy będą projektować nowoczesne technologie przyjazne środowisku oraz wspierać przedsiębiorstwa w procesie wdrażania innowacyjnych i zrównoważonych rozwiązań.

Zauważamy duże zainteresowanie kierunkami technicznymi zarówno wśród studentów, jak i pracodawców. Praktycznie co tydzień otrzymujemy zapytania od firm poszukujących absolwentów naszych kierunków do pracy, co dowodzi, że kierunek naszego rozwoju jest właściwy. Liczymy, że Zielone Technologie spotkają się z równie dużym zainteresowaniem.

Uruchomienie nowego kierunku to istotne uzupełnienie oferty dydaktycznej naszego wydziału. Rekrutacja rozpocznie się już w czerwcu. W innych regionach kraju kierunki związane z zielonymi technologiami cieszą się dużą popularnością, natomiast na Śląsku do tej pory brakowało takiej propozycji edukacyjnej. Mamy nadzieję, że nowy kierunek otworzy przed młodymi ludźmi nowe możliwości kształcenia i przyciągnie osoby zainteresowane nowoczesnymi, proekologicznymi rozwiązaniami. Chcemy stworzyć konkurencyjną alternatywę zarówno w skali regionu, jak i całego kraju, odpowiadając na potrzeby gospodarki oraz społeczeństwa.

Naszym atutem jest doskonałe zaplecze badawcze, które umożliwia prowadzenie zaawansowanych prac w obszarze zielonych technologii. Staramy się kształcić studentów w dziedzinach, w których sami prowadzimy intensywne badania naukowe. Dzięki temu mogą oni korzystać z nowoczesnej infrastruktury laboratoryjnej, co stanowi istotną wartość dodaną w procesie kształcenia. Nauka na naszym wydziale nie ogranicza się do wykładów i tradycyjnych metod dydaktycznych – studenci mają możliwość uczestniczenia w badaniach realizowanych w profesjonalnych laboratoriach.

Inwestując w rozwój infrastruktury badawczej, jednocześnie wzmacniamy potencjał dydaktyczny. Taka strategia pozwala nam tworzyć kompleksową ofertę dla otoczenia społeczno-gospodarczego. Chcemy być aktywnym partnerem zarówno dla szkół średnich, wspierając edukację młodzieży, jak i dla biznesu, budując trwałą współpracę opartą na wspólnych projektach badawczo-rozwojowych.

I.B.: Jak Pan ocenia wyposażenie laboratoriów wydziałowych?

K.N.: Jestem zadowolony z naszych laboratoriów, choć, jak każdy kierownik jednostki naukowej, zawsze chciałbym dysponować jeszcze większymi możliwościami badawczymi. W dynamicznie zmieniającym się świecie nauki i technologii konieczne jest nieustanne dostosowywanie infrastruktury do aktualnych trendów i wyzwań. Dlatego systematycznie inwestujemy w rozwój zaplecza laboratoryjnego oraz nowoczesnej infrastruktury badawczej.

Oczywiście, modernizacja laboratoriów wiąże się z wysokimi kosztami. Budżety uczelni są ograniczone, dlatego aktywnie pozyskujemy fundusze zewnętrzne, które pozwalają nam unowocześniać i rozbudowywać bazę techniczną. Współczesne laboratoria to jednak nie tylko sprzęt i infrastruktura fizyczna – coraz większe znaczenie zyskują rozwiązania cyfrowe oraz symulacje wirtualne.

Jednym z przykładów jest nasze laboratorium rzeczywistości wirtualnej, które powstało dzięki współpracy z partnerami przemysłowymi. Jego wyposażenie, choć obejmuje zaledwie sześć stanowisk, stanowi inwestycję o wartości kilkuset tysięcy złotych. Jest to jednak przestrzeń o ogromnym potencjale dydaktycznym – studenci mają dostęp do profesjonalnych symulacji przemysłowych, które pomagają im zrozumieć procesy technologiczne w realistycznym środowisku. Część tych symulacji określamy mianem „gier przemysłowych”, jednak należy podkreślić, że są to zaawansowane narzędzia edukacyjne, a nie klasyczne gry komputerowe.

Nie ograniczamy się jednak wyłącznie do technologii wirtualnych. W procesie kształcenia wykorzystujemy również inne nowoczesne metody dydaktyczne, takie jak gry planszowe i symulacyjne. Pozwalają one studentom rozwijać umiejętności organizacji pracy, standaryzacji procesów oraz podejmowania decyzji. Dzięki temu nauka nie jest jedynie teoretyczna, ale staje się praktycznym doświadczeniem przygotowującym do realiów pracy w przemyśle.

Jednym z naszych kluczowych celów jest dalszy rozwój infrastruktury badawczej i dydaktycznej. Planujemy budowę nowego centrum technologicznego, skoncentrowanego na zielonych technologiach oraz recyklingu. Mamy nadzieję, że uda się zrealizować ten projekt w ciągu najbliższych 2–3 lat. Już teraz podejmujemy działania mające na celu pozyskanie środków finansowych na jego realizację.

Warto podkreślić, że nasza obecna infrastruktura w dużej mierze została zaprojektowana w latach 60. i 70. XX wieku, kiedy potrzeby przemysłu znacząco różniły się od współczesnych wyzwań technologicznych. Dlatego sukcesywnie modernizujemy nasze laboratoria, dostosowując je do aktualnych standardów oraz dynamicznie rozwijających się technologii. Proces ten wymaga czasu i znacznych nakładów, ale już udało nam się przeprowadzić istotne przebudowy, a kolejne inwestycje są w planach.

Jednocześnie kontynuujemy rozwój technologii cyfrowych, dążąc do tego, aby jak najlepiej odpowiadać na potrzeby rynku oraz wyzwania współczesnego przemysłu. Naszym priorytetem jest zapewnienie studentom dostępu do nowoczesnych narzędzi i metod kształcenia, które przygotują ich do skutecznego funkcjonowania w dynamicznie zmieniającym się świecie inżynierii i technologii.

I.B.: Przed jakimi wyzwaniami dziś stoi wydział?  

K.N.: Wyzwania, przed którymi stoi nasz wydział, można podzielić na dwa główne obszary.

Pierwszym z nich jest sprostanie bieżącym wymaganiom rynku, które dostrzegamy na dwóch poziomach.

Pierwszy poziom to oczekiwania naszych studentów. Naszym zadaniem jest zapewnienie oferty edukacyjnej, która z jednej strony odpowiada ich zainteresowaniom i aspiracjom, a z drugiej – przygotowuje ich do podjęcia satysfakcjonującej pracy. Atrakcyjność tej pracy rozumiemy nie tylko w kontekście wynagrodzenia, ale także jako możliwość realizacji ambicji zawodowych i osobistego rozwoju. Nasza oferta musi być zatem dobrze zrównoważona i dostosowana do potrzeb współczesnych studentów.

W tym kontekście szczególnie ważne jest dla nas wsłuchiwanie się w głosy studentów, w tym również w opinie Samorządu Studenckiego oraz studentów pierwszego i drugiego roku. Ich perspektywa jest bezcenna w ocenie, czy proponowane przez nas kierunki oraz zajęcia dydaktyczne rzeczywiście spotykają się z ich zainteresowaniem. Jako pracownicy naukowi, patrzymy na naszą ofertę dydaktyczną również przez pryzmat naszych doświadczeń oraz współpracy z sektorem przemysłowym, ale uwzględnienie oczekiwań samych studentów jest równie istotne, aby skutecznie odpowiadać na ich potrzeby.

Drugim wyzwaniem, przed którym stoimy, jest spełnianie oczekiwań przemysłu i biznesu, w szczególności firm, które współpracują z naszym wydziałem. Realizujemy co roku kilkadziesiąt projektów – od zleceń badawczych po usługi związane z projektowaniem i oceną technologii. Nasza współpraca obejmuje zarówno mniejsze przedsiębiorstwa, jak i duże korporacje, co daje nam możliwość bieżącego dostosowywania naszej oferty edukacyjnej do realnych potrzeb rynku pracy.

I.B.: Jak przebiega współpraca z biznesem na wydziale? 

K.N.: Nasza współpraca z sektorem biznesowym przybiera różne formy, w tym:

1. Usługi badawcze, takie jak analiza materiałowa czy mikrostrukturalna,
2. Projekty technologiczne, obejmujące ocenę oraz wdrażanie nowych rozwiązań,
3. Ekspertyzy i opinie, w ramach których przedstawiamy propozycje koncepcji technologicznych,
4. Projekty badawczo-rozwojowe, w których aktywnie uczestniczymy, a ich wyniki są wdrażane w przedsiębiorstwach.

Tego rodzaju współpraca jest dla nas niezmiernie cenna, ponieważ pozwala firmom korzystać z naszego potencjału intelektualnego, jednocześnie stwarzając nam możliwości rozwoju naukowego i technologicznego. Przykładem tego mogą być projekty, które obejmują zarówno badania naukowe, jak i etapy wdrożeniowe – właśnie w takich przedsięwzięciach widoczny jest praktyczny wymiar naszej pracy.

W przeszłości nasza współpraca koncentrowała się głównie na przemyśle metalowym, jednak obecnie obejmuje ona szerokie spektrum branż. Co istotne, staramy się angażować naszych studentów w te projekty, by już na etapie nauki mieli okazję zetknąć się z rzeczywistymi wyzwaniami przemysłowymi, zdobywając cenne doświadczenie praktyczne.

Politechnika Śląska realizuje innowacyjny program nauczania oparty na PBL (Project-Based Learning), czyli nauczaniu projektowym. Studenci, we współpracy z pracownikami naukowymi, biorą udział w projektach wspieranych przez firmy. Dzięki temu nie ograniczają się oni jedynie do krótkich wizyt studyjnych w przedsiębiorstwach, ale mają możliwość spędzenia dłuższego czasu w firmach, pracując nad rozwiązaniem rzeczywistych problemów – zarówno tych mniejszych, jak i bardziej złożonych.

Taki model kształcenia umożliwia studentom nie tylko zdobycie wiedzy technicznej, ale także rozwijanie umiejętności współpracy, lepsze zrozumienie oczekiwań firm oraz zapoznanie się z rzeczywistością pracy w przemyśle. Z kolei przedsiębiorstwa mają szansę poznać potencjalnych przyszłych pracowników, obserwując ich podczas pracy. To doskonały przykład na to, że współpraca pomiędzy uczelnią a biznesem to system naczyń połączonych, który przynosi korzyści obu stronom.

Warto podkreślić, że współpraca z przemysłem odbywa się na dwóch głównych polach:

1. Naukowo-badawczym – realizujemy projekty rozwojowe, wdrożeniowe oraz technologiczne,
2. Dydaktycznym – współpraca pozwala studentom realizować prace inżynierskie i magisterskie, oparte na rzeczywistych potrzebach przemysłu, a nie jedynie na analizach teoretycznych. Ponadto studenci kierunku Informatyka Przemysłowa odbywają półroczne praktyki w przedsiębiorstwach.

Obecnie szacujemy, że około 80% projektów inżynierskich oraz 99% prac magisterskich realizowanych na naszym wydziale powstaje we współpracy z przemysłem. Staramy się, aby studenci rozwiązywali konkretne problemy techniczne i opracowywali rozwiązania, które będą przydatne dla firm, a nie tworzyli prace pozbawione praktycznego zastosowania.

Dodatkowo, współpraca z biznesem obejmuje angażowanie praktyków w proces dydaktyczny. Wiele zajęć prowadzonych jest przez specjalistów z przemysłu, którzy dzielą się z studentami wiedzą opartą na bieżących doświadczeniach zawodowych. To pozwala naszym studentom zrozumieć różne spojrzenia na procesy technologiczne – zarówno akademickie, jak i przemysłowe, które często się różnią.

Na wydziale działa również platforma wymiany wiedzy, która wspiera współpracę między studentami a praktykami przemysłu. Przykładem tego jest nasza Akademia Smart Production, w ramach której co miesiąc odbywają się spotkania poświęcone zagadnieniom z obszaru Lean Manufacturing. Spotkania te mają formę warsztatów, podczas których studenci uczestniczą w prezentacjach i dyskusjach prowadzonych przez ekspertów.

Dwa razy do roku organizujemy również większe konferencje w ramach Akademii, podczas których omawiane są rozwiązania rzeczywistych problemów przemysłowych. Firmy prezentują krótkie, 15-20 minutowe referaty, po których następują dyskusje. Studenci mają okazję nie tylko wysłuchać wystąpień, ale także aktywnie uczestniczyć, zdobywając wiedzę praktyczną oraz budując kontakty w środowisku biznesowym.

I.B.: Na wielu wydziałach polskich uczelni dostrzegany jest problem braku studentów na studiach drugiego stopnia, a jak jest na Wydziale Inżynierii Materiałowej?  

K.N.: System boloński, który został wprowadzony przed laty, ma zarówno swoje zalety, jak i wady. Jednym z jego kluczowych atutów jest możliwość interdyscyplinarności oraz elastyczność w uzupełnianiu kształcenia w różnych obszarach. Niemniej jednak, pełna dowolność w wyborze ścieżki edukacyjnej przez studentów może czasami prowadzić do problemów. Przykładem jest sytuacja, gdy student na studiach drugiego stopnia wybiera kierunek odbiegający od tego, który studiował na pierwszym etapie, co może wiązać się z koniecznością uzupełnienia braków w podstawowej wiedzy. Dlatego niezwykle istotne jest, aby studenci byli świadomi tych wyzwań oraz ich potencjalnych konsekwencji.

Początkowe założenia systemu bolońskiego przewidywały, że jedynie około 30% absolwentów studiów pierwszego stopnia powinno kontynuować naukę na poziomie magisterskim. Niestety, to założenie zostało wprowadzone w życie, co w naszym przekonaniu nie jest korzystne, szczególnie w przypadku kierunków technicznych. W takich dziedzinach pełne wykształcenie wyższe to tytuł magistra inżyniera. Studia pierwszego stopnia kończą się tytułem inżyniera, ale są to jedynie studia podstawowe, które nie stanowią pełnego wykształcenia wyższego.

Wielu studentów rezygnuje z kontynuacji nauki po uzyskaniu tytułu inżyniera, uznając ten etap za wystarczający. My jednak staramy się przekonać ich do podjęcia studiów drugiego stopnia, wskazując na liczne korzyści płynące z uzyskania tytułu magistra inżyniera – zarówno w kontekście zawodowym, jak i osobistym. W tym procesie dialog ze studentami odgrywa kluczową rolę.

Na przestrzeni ostatnich lat obserwujemy pozytywny trend – coraz więcej naszych absolwentów studiów pierwszego stopnia decyduje się kontynuować naukę na drugim etapie. Na kierunku Informatyka Przemysłowa wskaźnik przejścia wynosi obecnie od 40% do 50%, natomiast na kierunkach Inżynieria Materiałowa oraz Zarządzanie i Inżynieria Produkcji osiąga nawet 80%.

I.B.: Jakie czynniki zadecydowały o tym, że osiągnęliście Państwo takie rezultaty? 

K.N.: W odpowiedzi na potrzeby studentów, którzy już w trakcie studiów pierwszego stopnia podejmują pracę zawodową, wprowadziliśmy tryb hybrydowy kształcenia. Jest to autorskie rozwiązanie naszego wydziału, które zostało zaakceptowane przez władze Politechniki Śląskiej.

W trybie hybrydowym zajęcia wykładowe i seminaryjne odbywają się online w godzinach popołudniowych w dni robocze, natomiast zajęcia praktyczne realizowane są w weekendy. Takie rozwiązanie pozwala studentom aktywnie uczestniczyć w procesie dydaktycznym, jednocześnie kontynuując pracę zawodową.

Wdrażanie tego modelu wymaga dużej elastyczności zarówno od studentów, jak i od kadry dydaktycznej. Organizacja zajęć w godzinach popołudniowych czy weekendowych wiąże się z pewnymi wyzwaniami, szczególnie w zakresie planowania pracy katedr. Pracownicy naukowi muszą dostosowywać swój czas pracy, co wiąże się z koniecznością odpowiedniego bilansowania ich obciążenia. Mimo tych trudności, staramy się znaleźć równowagę, mając na uwadze również konieczność zapewnienia przestrzeni dla życia prywatnego naszych pracowników.

Jednym z kluczowych argumentów, które przedstawiamy studentom, jest długoterminowa perspektywa rozwoju kariery zawodowej. Wielu z nich, zaraz po ukończeniu studiów pierwszego stopnia, otrzymuje atrakcyjne oferty pracy, często w międzynarodowych korporacjach. Oferty te są bardzo satysfakcjonujące, zarówno pod względem finansowym, jak i zawodowym. Niemniej jednak, zwracamy uwagę, że brak tytułu magistra inżyniera może w przyszłości stanowić barierę w awansie zawodowym.

Dla młodych ludzi perspektywa kilku lat do przodu bywa trudna do wyobrażenia, jednak powrót na studia po kilku latach przerwy staje się znacznie bardziej skomplikowany z uwagi na zmieniające się priorytety życiowe, zawodowe czy rodzinne. Dlatego staramy się przekonać ich, że warto kontynuować naukę zaraz po uzyskaniu tytułu inżyniera.

Warto dodać, że jednym z atutów studiów drugiego stopnia na naszym wydziale jest możliwość łączenia pracy zawodowej z nauką. Studenci, którzy realizują swoje obowiązki zawodowe, często wykorzystują problemy napotkane w pracy jako tematy swoich prac magisterskich. Dzięki temu ich projekty mają charakter praktyczny i są bezpośrednio powiązane z aktualnymi wyzwaniami przemysłu. Takie podejście przynosi korzyści zarówno studentom, jak i firmom, w których pracują, umożliwiając wdrażanie innowacyjnych rozwiązań.

Podsumowując, wprowadzenie trybu hybrydowego oraz dostosowanie naszych programów studiów do potrzeb studentów i rynku pracy przynosi widoczne efekty. Obecnie około 80% naszych absolwentów studiów pierwszego stopnia kontynuuje naukę na drugim stopniu. To dla nas ogromny sukces i dowód na to, że odpowiednie podejście do dialogu ze studentami oraz elastyczność w organizacji kształcenia pozwala sprostać wyzwaniom współczesnego świata akademickiego.

I.B.: Jak ocenia pan osiągnięcia pracowników naukowych na wydziale? 

W.N.: Osiągnięcia naukowe i badawcze naszego wydziału stanowią obszar, z którego jesteśmy szczególnie dumni. Nasi pracownicy są aktywni nie tylko w zakresie dydaktyki, ale przede wszystkim na polu naukowym, które stanowi fundament naszej działalności. Współczesne wymagania ewaluacyjne w obszarze nauki skupiają się na takich aspektach jak publikacje, patenty czy monografie, i w tych dziedzinach możemy poszczycić się znacznymi osiągnięciami.

Nasi pracownicy regularnie publikują w czołowych, międzynarodowych czasopismach naukowych. Wśród nich znajdują się osoby, które wielokrotnie pojawiały się na prestiżowych listach najczęściej cytowanych naukowców na świecie. Z szacunku dla wszystkich naszych badaczy, nie chciałbym wyróżniać nikogo personalnie, aby nie pominąć żadnej z zasług, niemniej jednak jest to dowód na wysoki poziom prowadzonych na naszym wydziale badań naukowych.

Nasze publikacje, w tym monografie, są wydawane przez renomowane, światowej klasy wydawnictwa, a ich realizacja odbywa się w ramach międzynarodowych projektów badawczych. Współprace te obejmują zespoły z całego świata, od Japonii po Stany Zjednoczone, co świadczy o naszej aktywności na globalnej scenie naukowej oraz szerokim zasięgu międzynarodowej kooperacji.

Poza działalnością wydawniczą, naszym ważnym osiągnięciem jest również dorobek patentowy, który przekłada się na rozwój innowacji technologicznych oraz ich praktyczne zastosowanie w przemyśle. Jest to kluczowy element naszej działalności badawczej, łączący świat nauki z gospodarką.

Pracownicy naszego wydziału pełnią liczne funkcje w komitetach naukowych zarówno w kraju, jak i za granicą. Wiele z tych osób pełni funkcje przewodniczących w prestiżowych, międzynarodowych towarzystwach naukowych, co stanowi dowód na ich znaczącą rolę w rozwoju nauki oraz uznanie, jakim cieszą się w środowisku akademickim.

Na wydziale realizowane są prace doktorskie, prowadzone przez studentów zarówno z Polski, jak i z zagranicy. Choć formalnie doktoranci są przypisani do Szkoły Doktorskiej, swoje badania realizują w naszych laboratoriach pod opieką naszych pracowników naukowych, co umożliwia im bezpośrednią współpracę z naszymi zespołami badawczymi.

Nasza działalność naukowa ma bezpośredni wpływ na proces dydaktyczny. Studenci mają możliwość angażowania się w projekty badawcze i pracę w zespołach badawczych, korzystając z nowoczesnej infrastruktury laboratoryjnej, co umożliwia im aktywne uczestnictwo w bieżących przedsięwzięciach naukowych.

Wydział reprezentuje pięć dyscyplin naukowych, co podkreśla naszą interdyscyplinarność oraz szeroki zakres działalności badawczej i dydaktycznej. Taka różnorodność pozwala nam elastycznie dostosowywać naszą ofertę naukową i dydaktyczną do potrzeb zarówno środowiska naukowego, jak i przemysłu.

Podsumowując, nasz dorobek naukowy i badawczy – zarówno w zakresie publikacji, współpracy międzynarodowej, jak i działalności patentowej – jest znaczący i doceniany na arenie krajowej oraz międzynarodowej. To powód do dumy, ale i motywacja do dalszego rozwoju, by utrzymać oraz podnosić wysoki poziom naukowy naszej działalności.

I.B.: Wydział Inżynierii Materiałowej to także ochrona dziedzictwa technicznego, proszę o tym powiedzieć.

W.N.: Zdecydowanie, nasz wydział angażuje się nie tylko w rozwój nowoczesnych technologii i Przemysł 4.0, ale także w ochronę dziedzictwa technicznego, pełniąc rolę opiekuna ważnych zabytków przemysłowych. Do najistotniejszych z nich należą:

Zakład Hutniczy w Maleńcu – od lat 70. XX wieku Wydział Inżynierii Materiałowej sprawuje opiekę nad tym unikalnym obiektem. Dzięki wsparciu Politechniki Śląskiej zakład został uratowany i obecnie stanowi jedno z nielicznych muzeów w Polsce, w którym zachowany jest pełny cykl produkcyjny oparty na energii wodnej. W ramach dalszych działań, pracujemy nad projektem organizacji letniej szkoły dla studentów w Maleńcu, gdzie mogliby spędzić tydzień, rozwijając swoje kompetencje techniczne i jednocześnie wspierając prace na rzecz ochrony tego cennego zabytku przemysłowego.

Muzeum Hutnictwa w Chorzowie – nasza współpraca z tym muzeum zaowocowała między innymi wpisaniem tradycji hutniczych na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Wspólnie organizujemy również wydarzenia, w tym konferencje naukowe. Przykładem takiej inicjatywy jest międzynarodowa konferencja Modern Metallurgy, która odbyła się w ramach naszej współpracy w siedzibie muzeum.

Nagrody i wyróżnienia

W październiku 2024 roku nasz wydział otrzymał prestiżową nagrodę na targach Kompozyt-Expo w kategorii „technologia”. Komisja konkursowa doceniła innowacyjny sposób wytwarzania tłoka do silnika spalinowego z lokalnym wzmocnieniem w postaci metalowo-ceramicznego kompozytu typu AlSi/SiCp, formowanego w procesie odlewania odśrodkowego. Projekt ten zrealizowano we współpracy z firmą Żelazotech Sp. z o.o., co stanowi dowód na nasze zaangażowanie w kooperację z przemysłem oraz zdolność do opracowywania nowatorskich rozwiązań technologicznych.

Angażujemy się również w działania promujące technikę i edukację technologiczną. Organizujemy i bierzemy udział w wydarzeniach takich jak Industriada, Noc Naukowców, Noc Muzeów, Śląski Festiwal Nauki, itp. Grudniowy Tydzień Materiałów, zorganizowany przez nas, w ramach Katowice – Europejskie Miasto Nauki, stanowił zakończenie całorocznego cyklu wydarzeń promujących naukę w naszym mieście.

Współpracujemy także z Klastrem Czystszej Produkcji, gdzie jesteśmy jedyną uczelnią wpisaną do rejestru czystszej produkcji, co podkreśla nasze zaangażowanie na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Podsumowując, nasz wydział łączy tradycję z nowoczesnością. Dzięki zaangażowaniu w doktoraty wdrożeniowe, ochronę dziedzictwa technicznego, współpracę z przemysłem oraz inicjatywy promujące technikę, jesteśmy aktywni na wielu polach – zarówno w nauce, jak i edukacji oraz ochronie kultury technicznej.

I.B.: Dziękuję za rozmowę i życzę dalszych osiągnięć. 

Zapraszamy:

Politechnika Śląska | Wydział Inżynierii Materiałowej