W gronie najlepszych wydziałów chemicznych w Polsce. 

Izabela Blimel: Czym Wydział Chemii może się poszczycić? Jakie są najważniejsze osiągnięcia?

Prof. dr hab. Paweł Kulesza, Dziekan Wydziału Chemii UW (2012-2016) :

Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego należy do najlepszych wydziałów chemicznych w Polsce. Posiadamy status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego (KNOW) w dziedzinie nauk chemicznych oraz uzyskaliśmy kategorię A+ przyznaną przez Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych. Działalność naszego Wydziału znajduje uznanie i jest pozytywnie oceniana także w skali międzynarodowej. Świadczą o tym, m. in., rozliczne wskaźniki scjentometryczne, chociażby takie jak największa liczba cytowań na jedną publikację wśród polskich jednostek naukowych, duży współczynnik oddziaływania (impact factor) publikacji, czy też posiadanie ok. 20 osób w gronie 100 najlepiej cytowanych chemików polskich (w tym na kilku czołowych miejscach).

Prof. dr hab. Zbigniew Stojek, Prodziekan ds. Finansów i Badań Naukowych (2012-2016)

O jakości badań naukowych prowadzonych na Wydziale świadczy liczba publikacji z listy filadelfijskiej. W każdym roku pracownicy Wydziału Chemii UW publikują ok. 250 prac o sumarycznym czynniku wpływu średnio ponad 600. Publikacje naukowe z udziałem doktorantów to 167 publikacji w 2012 roku, 176 publikacji w 2013 roku i 152 publikacje w 2014 roku.

Dr hab. Andrzej Kudelski, Prodziekan ds. Studenckich (2012-2016):

Największym osiągnięciem jest realizacja wspólnego przedsięwzięcia z Wydziałem Biologii, czyli uruchomienie Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych. Było to ogromne wyzwanie  organizacyjne i logistyczne, związane z przeniesieniem laboratoriów, a także z zakupem najnowocześniejszej aparatury. Dziś Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych stanowi jeden z najnowocześniejszych parków aparaturowych w Europie. Dołożyliśmy wiele starań, aby laboratoria były wyposażone w urządzenia z najwyższej półki i by służyły szeroko pojętemu środowisku naukowemu, czyli badaczom reprezentującym różne dyscypliny naukowe.

Prof. dr hab. Rafał Siciński, Prodziekan ds. Rozwoju i Współpracy z Zagranicą (2012-2016):

Ważnym przedsięwzięciem jest także udział Wydziału Chemii przy tworzeniu Centrum Badań Przedklinicznych. Wielu pracowników naszego wydziału otrzymało wyróżnienia i nagrody, powstała duża liczba projektów badawczych. Cieszymy się sukcesami naszych naukowców przekonani, że naszym zadaniem jest stworzenie możliwości do realizacji tych projektów oraz pomoc przy zakupach na podstawie środków publicznych. Tutaj należy pochwalić wszystkich pracowników administracji, gdyż oni mocno wspomagają uczonych w realizacji projektów.   

I.B.: Jaka  jest strategia rozwoju wydziału? Najważniejsze punkty w strategii rozwoju.

Prof. P.Kulesza: Do najważniejszych punktów w strategii rozwoju, które realizujemy z sukcesem, należą: rozwijanie wysokiej jakości badań naukowych w zakresie nauk chemicznych i podejmowanie różnorodnych form współpracy międzynarodowej. Cele szczegółowe naszej strategii obejmują: utrzymanie Wydziału Chemii UW w grupie najlepszych jednostek akademickich i naukowych w Polsce; zapewnienie warunków sprzyjających utrzymaniu wysokiego poziomu prowadzonych badań naukowych, udokumentowanego publikacjami w renomowanych czasopismach o wysokim współczynniku oddziaływania oraz zaangażowania w projekty badawcze finansowane ze źródeł krajowych i zagranicznych, z naciskiem na rozwijanie różnorodnych dziedzin chemii i podejmowanie nowatorskich badań; umacnianie pozycji i zwiększanie rozpoznawalności wydziału w skali międzynarodowej; podejmowanie badań interdyscyplinarnych we współpracy z innymi jednostkami naukowymi, zarówno krajowymi jak i zagranicznymi; kształcenie studentów i doktorantów na najwyższym poziomie oraz kształtowanie elit intelektualnych Polski

I.B.: Jak ocenicie Państwo rozwój Wydziału w latach 2012-2015? Co udało się osiągnąć?

Dr hab. A. Kudelski: Liczba studentów studiujących na Wydziale Chemii UW zwiększyła się w ciągu ostatnich 5 lat o prawie 30%, co przy spadku w analogicznym okresie czasu ogólnej liczby studentów Uniwersytetu Warszawskiego o około 19% należy uznać za wynik bardzo satysfakcjonujący. Oznacza to, że kierunki oferowane przez wydział cieszą się popularnością wśród kandydatów. Myślę, że trudno byłoby znaleźć w krajowych uczelniach lepsze warunki do studiowania od tych, jakie gwarantujemy na Wydziale Chemii UW.

W latach 2008-2015 na realizację projektów dydaktycznych otrzymaliśmy ok. 20 mln zł, z czego na kierunek chemia uzyskaliśmy ponad 6 mln zł, na kierunek energetyka i chemia jądrowa ok. 5 mln zł, a wspólny projekt, w którym brały udział trzy wydziały: biologii, fizyki i chemii uzyskał ok. 9 mln zł. Szczególnie duże wsparcie otrzymali studenci kierunku energetyka i chemia jądrowa. Każdy student otrzymał wsparcie w postaci bezpłatnego kompletu podręczników, sfinansowania wyjazdów zagranicznych np. do elektrowni jądrowej i CERN-u, wsparcie w postaci materiałów do wykonywania prac eksperymentalnych, a część studentów dodatkowo otrzymała stypendia motywacyjne. Resumując, była to ogromna pomoc dla studentów. Celem projektów dydaktycznych było zachęcenie najlepszych młodych ludzi do studiowania nauk ścisłych. Warto podkreślić, iż w Wydziale Chemii UW wszystkie kierunki uzyskały status kierunków zamawianych, za wyjątkiem kierunku chemia w języku angielskim.

Ponadto, od nowego roku akademickiego 2016/17 otwieramy nowy kierunek inżynierski, na którym będziemy kształcić specjalistów do pracy w laboratoriach analitycznych, medycznych, chemicznych, itp.

I.B.: W ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój studiów doktoranckich na Wydziale Chemii, jakie są osiągnięcia w tym obszarze? 

Prof. dr hab. Michał Cyrański, Kierownik Studiów Doktoranckich:

Liczba słuchaczy studiów doktoranckich zwiększyła się na Wydziale Chemii w ciągu ostatnich 5 lat. Związane jest to z bardzo dużą aktywnością naszej jednostki i zacieśnianiem współpracy z takimi wiodącymi jednostkami naukowymi z Warszawy, jak Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej oraz Wydział Biologii UW, a także ze znakomitymi zagranicznymi instytucjami naukowymi. Uważamy, że tego typu inicjatywy w obrębie nauk przyrodniczych są ważne; prowadzą bowiem do uatrakcyjnienia oferty dydaktycznej i zwiększenia interdyscyplinarności tematyk badawczych. Stanowią też z naszej strony odpowiedź na niezwykle dynamicznie zmieniające się zapotrzebowanie społeczne związane z rewolucją technologiczną, jaką obserwuje się w Polsce i świecie współczesnym. Oprócz wydziałowych studiów doktoranckich, realizowane były w latach 2009-2013 studia doktoranckie w ramach projektu: Międzynarodowe Projekty Doktoranckie „International Scholarship Program for GraduateStudies in Faculty of Chemistry University of Warsaw – From simplemolecules to nanostructured and bioactive materials”. W projekcie tym uczestniczyło 22 doktorantów.

W latach 2011-2015 realizowane były (wspólnie z Politechniką Warszawską) studia doktoranckie w ramach kolejnego międzynarodowego projektu: „Towards Advanced Functional Materials and Novel Devices – Joint UW and WUT International PhD Programme”. W projekcie uczestniczyło 7 doktorantów ze strony Wydziału Chemii UW. Oba te programy finansowane były przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007–2013 ze środków Unii Europejskiej. Wydział Chemii wygrał je w ramach otwartych konkursów, w warunkach ostrej konkurencji z innymi krajowymi ośrodkami naukowymi, jako jedyny dwukrotnie (w pierwszej i ostatniej z czterech edycji konkursu w ramach którego łącznie sfinansowano 23 studia doktoranckie w Polsce). Każdy z uczestników tych studiów musiał odbyć kilkumiesięczny staż naukowy (6–12 miesięczny) w jednym z wiodących zagranicznych ośrodków naukowych.

I.B.: Kolejnym ważnym czynnikiem stanowiącym o sukcesach wydziału jest kadra, jakie zmiany można zaobserwować w rozwoju kadry?

Prof. P. Kulesza: W latach 2010-2015 można zaobserwować wzrost liczby wypromowanych doktorów, a w szczególności w roku 2013 (29) i 2014 (27). Wynika to z faktu, iż liczba słuchaczy studiów III stopnia (doktoranckich) zaczęła wzrastać od 2009 roku, a także z faktu, że przyjmowano słuchaczy na międzynarodowe studia doktoranckie (finansowane przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej, a prowadzone przez Wydział Chemii UW wraz z Wydziałem Chemicznym Politechniki Warszawskiej). Natomiast liczba nadanych stopni naukowych doktora habilitowanego była największa w roku 2013 (jako skutek zmian ustawowych upraszczających procedurę postępowania kwalifikacyjnego w celu nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego).  Całkowita liczba tytułów naukowych profesora uzyskanych w latach 2010-2015 wynosiła 15.

I.B.: Jak przebiega współpraca zagraniczna na Wydziale Chemii? 

Prof. R. Siciński: Współpraca zagraniczna zajmuje znaczące miejsce w działaniach naszego wydziału. Będąc wiodącym ośrodkiem naukowym w kraju, dążymy do umocnienia swojej pozycji także na arenie międzynarodowej, między innymi poprzez zacieśnianie współpracy ze strategicznymi partnerami zagranicznymi oraz aktywną wymianę studentów i pracowników. Działania Wydziału są zgodne ze strategią Uniwersytetu Warszawskiego w tej dziedzinie. W najbliższych latach uczelnia będzie dążyć do wzrostu udziału studentów i kadry z zagranicy, do umiędzynarodowienia programów studiów oraz włączeniu do nich elementu mobilności studentów, a także kontynuować aktywny udział w unijnych i międzynarodowych programach edukacyjnych i badawczych. W marcu 2013 roku Uniwersytet Warszawski złożył do Komisji Europejskiej wniosek o przyznanie tzw. Karty Uczelni Erasmus, dającej prawo ubiegania się o fundusze unijne w latach 2014-2020 na działania w zakresie kształcenia, szkoleń, młodzieży i sportu. Komisja Europejska przyznała Uniwersytetowi to prawo potwierdzając dokumentem: University of Warsaw – Erasmus Charter for Higher Education 2014-2020 (ECHE). We wniosku o przyznanie karty ECHE, Uniwersytet Warszawski musiał opracować i przyjąć deklarację dotyczącą planowanych działań systemowych mających na celu osiągnięcie celów programu Erasmus+. Tym dokumentem jest University of Warsaw – Erasmus Policy Statement (EPS) 2014-2020. Opracowując wniosek o przyznanie karty ECHE Uniwersytet musiał się odnieść m.in. do dokumentu p.t.: Działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – plan modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego / Supporting growth and jobs – an agenda for the modernisation of Europe’s higher education systems. 13 czerwca 2012 r Senat UW podjął uchwałę nr 556 w sprawie programu umiędzynarodowienia Uniwersytetu Warszawskiego. Uniwersytet Warszawski uczestniczy w kilkuset międzynarodowych inicjatywach dydaktyczncyh, przykładowo: Canada Joint Study and/or Training Programme , LLP Erasmus IP, LLP Leonardo da Vinci, Jean Monnet Programme, Programme Central Europe 2007-2013 , LLP Erasmus Thematic, Networks, LLP – KA1, Policy Cooperation and Innovation, Studies and Comparative Research, FSS Actions, Erasmus Mundus, TEMPUS. Współpraca międzynarodowa w ramach tych projektów, a także fundusze pozyskiwane z EU i FNP umożliwiają prowadzenie wymiany naukowej i naukowo-dydaktycznej studentów, doktorantów i pracowników.

 Obecnie prowadzimy współpracę formalną z 15 ośrodkami zagranicznymi i współpracę nieformalną z 65 ośrodkami zagranicznym.

Prof. M. Cyrański: W tym miejscu należy dodać, iż Program MPD został zaprojektowany przy ścisłej współpracy z wieloma uznanymi na całym świecie instytucjami badawczymi w dziedzinie chemii oraz biotechnologii. Przez czteroletni okres trwania Projektu uczestnicy mogli intensywnie pogłębiać swoją wiedzę, podnosić kompetencje językowe oraz nawiązywać kontakty z naukowcami z różnych specjalizacji. Staże zagraniczne (trwające obowiązkowo łącznie od 6 do 24 miesięcy) oraz konsultacje naukowe odbyte w wyżej wymienionych jednostkach badawczych umożliwiły doktorantom zapoznanie się z pracą w najnowocześniejszych laboratoriach w międzynarodowym środowisku naukowym. Projekt skończył się w czerwcu 2015.

Prof. R. Siciński: W projekcie pn. „Chemia, fizyka i biologia na potrzeby społeczeństwa XXI wieku, nowe makrokierunki studiów I, II i III stopnia” realizowany jest program „Staże i szkolenia w wiodących ośrodkach akademickich i naukowo-badawczych” ukierunkowany na wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni. Wyjazdy stażowe nie dotyczyły tylko pracowników i doktorantów Wydziału Chemii. W ramach finansowania z projektu PO KL organizowane były także wyjazdy szkoleniowe dla studentów na kierunku Chemia i Energetyka Jądrowa. Miały na celu zapoznanie studentów z pracą i działaniem wiodących ośrodków zajmujących się tematyką energetyki jądrowej. Wizyty gości zagranicznych w ramach tego programu: 2013 rok University of Nevada, USA, Frumkim Institute of Physical Chemistry and Electrochemistry, Russian Academy of Sciences, Rosja; 2014 rok: Tokyo Institute of Technology, Tokio, Japonia, University of Delaware, USA, Frumkim Institute of Physical Chemistry and Electrochemistry, Russian Academy of Sciences, Rosja, Columbia University, USA, Department of Chemistry, University of British Columbia, Vancouver, Canada.

Ponadto w 2015 roku nasi naukowcy byli: zaproszeni do 15 komitetów organizacyjnych konferencji międzynarodowych, byli we władzach w 20 zagranicznych lub międzynarodowych towarzystwach, organizacjach i instytucjach naukowych lub artystycznych, których członkowie pochodzą co najmniej z 10 państw; byli członkami 18 komitetów redakcyjnych czasopism chemicznych o zasięgu międzynarodowym; członkami 3 zagranicznych akademii; członkami 19 zespołów eksperckich powołanych przez organy lub instytucje państwowe oraz instytucje zagraniczne lub międzynarodowe.

I.B.: Podsumowując, jaka jest, zdaniem panów, droga do sukcesu dla polskiej nauki?   

Prof. P. Kulesza:W Polsce nakłady finansowe na naukę i badania naukowe nie dorównują tym, jakie są w innych krajach Europy, np. w Szwajcarii, gdzie są one nieporównanie wyższe. Niemniej jednak, pomimo bieżących problemów, jakie musimy pokonywać jako instytucja państwowa, krok po kroku rozwijamy się i zmierzamy w coraz lepszym kierunku zachowując optymizm. Natomiast jeśli mielibyśmy mówić o światowej skali polskiej nauki, konieczne są znacznie większe nakłady finansowe.

Prof. Z. Stojek: Chciałbym dodać, iż trzeba pamiętać, że nie ma możliwości uzyskania natychmiastowych efektów w nauce z inwestycji dokonanych dziś. Naukowcy wiedzą o tym doskonale, natomiast ta świadomość powinna istnieć w całym społeczeństwie. Dlatego konieczne jest inne podejście do tego tematu. Przede wszystkim ważna jest gwarancja, że za dwa lub trzy lata warunki do pracy i formy finansowania nagle się nie zmienią, czyli potrzebna jest stabilna strategia. Wszyscy wiemy, że działanie w niepewności nie sprzyja rozwojowi. Po drugie, kiedy inwestycja się pojawia, to musi trwać przez dłuższy czas, by były widoczne efekty danego przedsięwzięcia.W naszym kraju przeważa pogląd, że jeśli dziś inwestujemy, to za rok, czy dwa musi być wyraźny pozytywny wynik. I to jest błędne myślenie, ponieważ na efekty trzeba zaczekać. Utworzenie wydajnych i skutecznych eksperckich zespołów z jasną i stabilną pespektywą wymaga czasu.

Również systemy grantowe rozwinięte na całym świecie nie są doskonałe. Jeśli np. posiadamy silną grupę naukową, prowadzącą bardzo interesujące badania i nagle pojawia się tzw. „dziura” grantowa, która trwa przez szereg miesięcy, to taki zespół ma małe szanse na przetrwanie i może przepaść cały jego dotychczasowy potencjał. Chciałbym podkreślić, iż zapewnienie ciągłości finansowej jest niezbędnym elementem do realizowania badań naukowych z sukcesem.

Prof. R. Siciński: Dlatego trzeba także zdać sobie sprawę, iż prowadzenie większej grupy badawczej jest porównywalne z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a każde zachwianie w obszarze finansowym może spowodować rozpad tej grupy.